Cây hồng bì tên khoa học là Clausena lansium, thuộc họ Cam quýt. Quả chín màu vàng nâu, mọng, đường kính khoảng 15mm. Ăn có vị ngọt, chua, thơm ngon đặc biệt.
Về giá trị dinh dưỡng, trong 100g hồng bì chín có 88,2g nước, 1,4g protid, 7,2g glucid, 2,4g xenluloza, cung cấp cho cơ thể được 35 Kcal. Tỷ lệ muối khoáng và vitamin trong hồng bì cũng khá cao: trong 100g có 48mg canxi, 9mg photpho, 0,4mg sắt, 24mg vitamin C...
Hồng bì là một vị thuốc ho tốt được Đông y dùng từ lâu đời, thường được dùng nhất là quả hồng bì và rễ cây hồng bì.
Để làm thuốc, người ta hái quả hồng bì gần chín đem về, bổ dọc, phơi nắng cho khô (Đông y gọi là quất bì hay hồng bì), và lấy rễ cây hồng bì nạo lấy vỏ, rửa sạch, phơi khô ( Đông y gọi là hồng bì căn).
Hồng bì và hồng bì căn là hai vị thuốc chữa ho đơn giản: Quả hồng bì tươi bổ đôi hấp với đường uống mỗi ngày 4-6g, hoặc sắc vỏ rễ hồng bì uống, ngày 4-6g.
Ngoài tác dụng chữa ho thông thường, hồng bì còn được dùng phối hợp với một số vị thuốc khác chữa ho gà có kết quả tốt:
Quả hồng bì phơi khô, bỏ hạt 50g, vỏ rễ dâu (tang bạch bì) 50g, củ sả 50g, củ bách bộ 50g, ô mai 50g, kinh giới 50g, cát cánh 50g, hạnh nhân 50g, cam thảo 50g, bạc hà 50g.
Cho các vị vào ấm sắc nhiều lần, lấy nước đặc thêm đường nấu thành xirô, mỗi lần uống 1-5 thìa con tuỳ theo tuổi và tình hình bệnh nặng hay nhẹ.
BS Nguyễn Văn Quang (Hội Nam y Việt Nam)
