Kháng thể và văcxin nhắm vào một dạng protein hòa tan
Cả phương pháp điều trị, sử dụng kháng thể và văcxin trên cơ sở protein do nhóm nghiên cứu phát triển đều làm suy giảm các triệu chứng của bệnh Alzheimer trên những mô hình chuột mắc bệnh. Nghiên cứu được công bố ngày 15/11/2021 trên Tạp chí Molecular Psychiatry.
Công trình là kết quả hợp tác của các nhà nghiên cứu tại Đại học Leicester, Trung tâm Y tế Đại học Göttingen và tổ chức từ thiện nghiên cứu y tế LifeArc.
Thay vì tập trung vào protein amyloid beta ở các mảng trong não, có liên quan đến bệnh Alzheimer, các nhà khoa học đã phát triển kháng thể và văcxin nhắm mục tiêu vào một dạng protein hòa tan khác, có độc tính cao.
Protein amyloid beta tồn tại tự nhiên dưới dạng chuỗi phân tử, rất linh hoạt trong dung dịch, có thể liên kết với nhau tạo thành sợi và mảng.
Một trong những dấu hiệu nhận biết của bệnh Alzheimer là sự lắng đọng của protein amyloid-beta ở các mảng amyloid trong não, một tỷ lệ lớn các phân tử dạng chuỗi này bị rút ngắn hoặc “cắt ngắn” có độc tính cao. Các nhà khoa học xác định rằng, những dạng này đóng vai trò chính trong quá trình thoái hóa thần kinh.
GS Thomas Bayer thuộc Trung tâm Y tế Đại học Göttingen, cho biết, trong những thử nghiệm lâm sàng, không có phương pháp điều trị tiềm năng nào làm tan những mảng amyloid trong não để làm giảm các triệu chứng của bệnh Alzheimer.
Kháng thể loại TAP01
Các nhà khoa học xác định được một loại kháng thể ở chuột, có thể vô hiệu hóa các dạng amyloid beta hòa tan bị cắt ngắn, nhưng không liên kết với các dạng protein bình thường hoặc với các mảng protein.
TS Preeti Bakrania và các đồng nghiệp từ LifeArc điều chỉnh kháng thể này để hệ thống miễn dịch con người không nhận ra là ngoại lai và chấp nhận.
Khi nhóm nghiên cứu Leicester xem xét cách thức và vị trí kháng thể “nhân hóa” này, được gọi là TAP01- 04, liên kết với dạng cắt ngắn amyloid beta, protein amyloid beta tự gấp lại theo cấu trúc hình kẹp tóc. Những kháng thể họ TAP01 liên kết duy nhất với cấu trúc amyloid beta hình kẹp tóc mà không liên kết với bất kỳ cấu trúc amyloid beta nào khác.
Theo GS Mark Carr thuộc Viện Sinh học Cấu trúc và Hóa học tại Đại học Leicester, dạng amyloid beta được thiết kế kỹ thuật, có khả năng sử dụng như một văcxin, kích hoạt hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể loại TAP01-04.
Khi nhóm nghiên cứu thử nghiệm protein amyloid beta được thiết kế trên chuột, các nhà khoa học phát hiện, những con chuột được tiêm “văcxin” này tạo ra kháng thể loại TAP01.
Nhóm nghiên cứu của GS Göttingen thử nghiệm cả kháng thể “nhân hóa” và văcxin beta amyloid mới thiết kế, được gọi là TAPAS, trên hai mô hình chuột khác nhau bị bệnh Alzheimer. Sử dụng những kỹ thuật hình ảnh tương tự như các kỹ thuật chẩn đoán bệnh Alzheimer ở người, các nhà khoa học phát hiện được, cả kháng thể và văcxin đều giúp khôi phục chức năng tế bào thần kinh, tăng chuyển hóa glucose trong não, phục hồi chứng mất trí nhớ và giảm sự hình thành mảng bám amyloid beta.
TS Bakrania của LifeArc cho biết, kháng thể nhân tính TAP01-04 và văcxin TAPAS rất khác với những kháng thể hoặc văcxin điều trị bệnh Alzheimer đã được thử nghiệm trong điều trị trước đây. Đây có thể là một phương pháp điều trị tiềm năng cho căn bệnh này dưới dạng kháng thể hoặc văcxin. Kết quả thử nghiệm trên chuột có nhiều hứa hẹn tiềm năng.
GS Mark Carr cho rằng, nghiên cứu này hiện vẫn đang ở giai đoạn đầu. Nếu những kết quả này đạt được trong những thử nghiệm lâm sàng trên người, đây có thể là một phát minh đột phá, mở ra khả năng không chỉ điều trị bệnh Alzheimer khi phát hiện các triệu chứng mà còn có khả năng tiêm văcxin ngăn chặn căn bệnh này trước khi những triệu chứng xuất hiện.
