Sách Dưỡng sinh luận của Kê Khang thời Tam Quốc (Trung Quốc) viết: “Ba tháng mùa xuân, hàng ngày mỗi buổi sáng chải đầu 100-200 cái, đến tối trước khi đi ngủ, lấy nước nóng bỏ muối vào pha, rửa chân từ đầu gối trở xuống rồi mới đi nằm để tiết phong độc cước khí, tránh để cái lạnh làm tắc nghẽn”.
Đông y cho rằng, đầu là nơi hội tụ khí dương, thông với trăm mạch, vậy nên vào mùa xuân chải đầu hàng sáng có thể làm cho dương khí bốc lên rất phù hợp với khí xuân thăng phát khiến cho trăm mạch điều hoà, khí huyết không bị suy giảm. Buổi tối, dùng nước muối ngâm rửa chân giúp cho khí huyết chi dưới lưu chuyển nhanh hơn khiến hư hoả hạ hành rất có lợi cho giấc ngủ.
Buổi sớm ngủ dậy, rửa mặt súc miệng chải đầu, đã trở thành nếp sống quen thuộc của tất cả mọi người, động tác chải đầu xem ra có vẻ bình thường, song đã được rất nhiều các sách về ngành y đã tôn sùng là phương pháp dưỡng sinh giữ gìn sức khỏe. Danh y Sào Nguyên Phương, đời Tùy, đã từng nói: Chải đầu có tác dụng thông kinh hoạt lạc, khu phong trừ thấp, làm cho tóc không bị bạc. Sách Thánh tế tổng cũng viết: “Chải đầu nhiều tất khứ phong, huyết dịch không trệ, chân tóc chắc chắn”. Phương pháp chải đầu đơn giản có thể tiến hành như sau:
- Đứng thẳng, hai chân mở rộng bằng vai, hai gối hơi gập, đầu ngay, cổ thẳng, buông thõng hai tay, mắt mở, nhìn hướng về phía trước, thả lỏng toàn thân, tâm tĩnh, gạt bỏ mọi tạp niệm, thở đều tự nhiên, hít vào bằng mũi, thở ra bằng miệng.
- Từ từ đưa hai tay lên trên, hai lòng bàn tay ấn nhẹ vào trán, miết xuống qua mũi, miệng đến hàm dưới rồi vòng ra sau gáy lên đến đỉnh đầu và ra trước trán. Làm như vậy 36 lần với cường độ trước nhẹ sau nặng.
- Mười ngón tay để cong tự nhiên, đặt ở chân tóc trước trán rồi từ từ chải ngược lên đến đỉnh đầu rồi xuôi xuống gáy, tay tóm nhẹ da đầu. Sau đó lấy đường chạy dọc theo đỉnh đầu từ trán ra sau gáy làm trung tâm, hai bàn tay miết dần ra hai bên, kết hợp nắm nhẹ da đầu ,cho đến hai mang tai là được. Làm như vậy 36 lần, ban đầu nhẹ, sau nặng tay dần.
- Mười ngón tay vẫn để cong tự nhiên, tay trái tay phải lần lượt đưa qua đỉnh đầu, bắt đầu từ chân tóc ở mang tai, qua đỉnh đầu sang mang tai bên kia, tay nắm nhẹ da đầu, sau đó lấy đường thẳng từ hai mang tai chạy qua đỉnh đầu làm trung tâm, tay trái đưa lên phía trước, tay phải đưa về phía sau, từ từ tách ra, đồng thời nắm nhẹ da đầu, cho đến chân tóc phía trrước phía sau thì thôi. Làm như vậy 36 lần. Bắt đầu thì nhẹ tay, về sau nặng dần.
- Lại miết nhẹ bàn tay như cũ, hai lòng bàn tay áp xuống da đầu ,bắt đầu từ trán, miết xuống đến hàm dưới, sau đó lại vòng tay ra sau gáy, miết lên đỉnh đầu đến trước trán. Làm như vậy 36 lần, lần đầu hơi mạnh ,sau đó nhẹ dần.
- Cuối cùng dùng lược gỗ có đầy đủ răng, đều và trơn chải tóc, chải nhẹ theo nếp tóc vẫn để theo ý mình.
Phương pháp chải tóc như vậy, đòi hỏi toàn thân phải thả lỏng, ý niệm tập trung, thở đều, động tác hai tay từ từ mềm mại, không thể vội vàng hấp tấp, lòng rối tơ vò, chân tay lóng ngóng. Nắm và miết nặng hay nhẹ, cần phải đúng liều lượng, bắt đầu làm từ nhẹ đến mạnh, đến khi kết thúc thì mạnh đến nhẹ. Nhẹ thì như lông ngỗng chạm đất, nặng thì vừa độ, da thịt không cảm thấy đau đớn là vừa. Động tác hai tay từ từ mềm mại, không vội vàng hấp tấp.
Phương pháp này gọi là “chải đầu”, trên thực tế đã tiến hành xoa bóp toàn diện đối với mặt và đầu, làm khơi thông huyết mạch, cải thiện sự tuần hoàn máu ở đầu và mặt, làm cho tóc được bồi bổ, bóng mượt và đen, chân tóc chắc chắn, phòng ngừa rụng tóc; có thể sáng mắt thính tai, giảm bớt đau đầu, đề phòng cảm cúm, lại có thể giúp cho việc hạ huyết áp, đề phòng các chứng bệnh như tràn máu não. Đồng thời cũng có thể thúc đẩy việc cung cấp máu cho não, tăng cường chức năng của nó, phòng chống não bị lão hoá, có tác dụng kiện não đề thần, tiêu tan mệt mỏi, có thể phòng chống hiện tượng “buồn ngủ xuân”.
BS Khánh Hiển (Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)
