Mưa sao băng Quadrantids
Đây là trận mưa sao băng loại trên trung bình, gây ra bởi những mảnh vụn còn lại của sao chổi 2003 EH1. Nó được đặt tên theo chòm sao cổ Quadrans Muralis, hiện nay khu vực trung tâm của chòm sao này thuộc chòm sao Bootes. Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát hiện tượng này là rạng sáng ngày mùng 3 tháng 1 (Dương lịch). Năm nay, Mặt Trăng sẽ gây cản trở đáng kể cho việc quan sát của bạn. Vì lý do đó, chỉ ở những nơi có điều kiện quan sát tốt (trời không mây hoặc sương mù, ít ô nhiễm), bạn mới có nhiều cơ hội quan sát được các sao băng của hiện tượng này. Tại các khu vực ô nhiễm ánh sáng, nếu kiên nhẫn và may mắn, bạn vẫn có thể thấy được một số sao băng, nhưng số lượng sẽ ít và đa số sẽ rất mờ.
Mưa sao băng Lyrids
Mưa sao băng loại trung bình này được gây ra bởi các mảnh vụn của sao chổi C/1861 G1 Thatcher. Thông thường, nó có thể cho phép bạn quan sát được trên 20 sao băng mỗi giờ vào lúc cực điểm. Tuy nhiên, năm nay, Mặt Trăng gần tròn sẽ rất sáng và khiến việc quan sát trở nên khó khăn, chỉ những nơi có điều kiện quan sát lý tưởng nhất mới có cơ hội nhìn thấy một số sao băng của sự kiện này. Thời điểm phù hợp nhất để bạn quan sát nó nếu điều kiện cho phép là đêm 22, rạng sáng ngày 23/4, ở khu vực của chòm sao Lyra.
Nguyệt thực toàn phần
Đây có thể coi là hiện tượng đáng chú ý nhất của năm 2021. Vào ngày 26/5/2021, ở hầu hết Việt Nam, chúng ta sẽ chỉ có thể theo dõi được pha một phần và nửa tối ngay trước khi nó kết thúc, riêng một phần khu vực phía Nam sẽ có cơ hội quan sát được một phần pha toàn phần khi Mặt Trăng lên đủ cao. Vùng nửa tối sẽ tối hơn Trăng tròn thông thường một chút và thường xuất hiện sắc đỏ rất nhạt, trong khi vùng một phần/toàn phần sẽ tối hơn nhiều và có màu đỏ sẫm khi quan sát trong điều kiện ít ô nhiễm.
Sao Thổ, Sao Mộc, sao Hải Vương tới vị trí trực đối
Ngày 2/8/2012 là thời điểm đáng chú ý nhất hàng năm để bạn quan sát hành tinh này. Sao Thổ sẽ nằm đối diện với Mặt Trời qua Trái Đất và vì thế đó là thời điểm nó nằm tương đối gần Trái Đất so với các điểm khác trên quỹ đạo của chúng ta, đồng thời phần được chiếu sáng của nó hướng về Trái Đất nhiều nhất. Với những ai có kính thiên văn, đây sẽ là cơ hội tốt nhất trong năm để quan sát hành tinh này cùng vành đai tuyệt đẹp của nó.
Trong tháng 8 bạn sẽ có cơ hội quan sát Sao Mộc ở thời điểm lý tưởng nhất hàng năm. Hành tinh lớn nhất Hệ Mặt Trời này sẽ nằm ở vị trí thuận lợi nhất đối với người quan sát từ Trái Đất vào tối 19/8. Với một chiếc kính thiên văn và một bầu trời đủ trong, bạn sẽ dễ dàng xác định được màu sắc của nó cùng 4 vệ tinh Galileo dưới dạng 4 chấm sáng nằm hai bên hành tinh này.
Hành tinh xa nhất Hệ Mặt Trời mà chúng ta đã biết cho tới nay là sao Hải Vương sẽ đạt vị trí trực đối vào tối 14/9. Tất nhiên, hành tinh này không thể được nhìn thấy bằng mắt thường. Nếu như có một chiếc kính thiên văn, việc xác định vị trí và tìm được nó trên bầu trời cũng sẽ là một việc thú vị.
Mưa sao băng Orionids
Orionids vẫn luôn được coi là một trận mưa sao băng đáng chú ý hàng năm vào 20 - 21/10. Nó có khu vực trung tâm là chòm sao Orion - một chòm sao dễ nhất ra tới mức gần như bất cứ ai đều có thể tìm được nó khi trời quang mây nhờ ba ngôi sao thẳng hàng và cách đều nhau mà các nhà thiên văn gọi là "thắt lưng của Orion". Dù vậy, năm nay bạn sẽ khó quan sát hiện tượng này bởi Mặt Trăng gần tròn sẽ che mờ hầu hết các sao băng của nó.
Nguyệt thực một phần
Đây là hiện tượng nguyệt thực thứ hai trong năm 2021. Ở Việt Nam, chúng ta sẽ quan sát được giai đoạn sau của nguyệt thực này khi Mặt Trăng mọc lên vào tối 19/11. Mặc dù có độ che phủ (tỷ lệ đĩa sáng Mặt Trăng đi vào vùng bóng tối) thấp hơn nhiều so với sự kiện ngày 26/5, đây vẫn là một hiện tượng đáng chú ý đối với người quan sát thiên văn trong năm 2021.
Đặng Vũ Tuấn Sơn (Chủ tịch Hội Thiên văn học trẻ Việt Nam)
