Lạc dễ chế biến thành nhiều món ăn như lạc luộc, lạc rang, muối vừng lạc, nấu xôi, làm nhân bánh, kẹo… Đặc biệt món lạc chiên dầu ăn với cơm, nhắm rượu rất giòn, thơm và bổ.
Theo y học cổ truyền lạc có vị ngọt, tính bình, có tác dụng nhuận phế, hóa dạ dày, chỉ huyết, lợi sữa…
Món lạc chiên dầu có màu sắc, hương vị thơm ngon, hoàn hảo, nhưng nhược điểm là lạc qua nhiệt độ cao giá trị dinh dưỡng thấp, nhất là khi chiên dầu sẽ làm khó được hấp thu, tỳ vị sẽ ảnh hưởng đến cả hấp thu các thức ăn khác, công năng vận hóa của tạng tỳ và vị kém đi... Vì vậy, những người mắc một số bệnh cần phải kiêng ăn lạc chiên dầu.
Tỳ vị hư hàn: Người bị tỳ vị hư hàn ăn uống không thấy ngon hay đầy bụng khó tiêu, hấp thu dầu mỡ kém, đi ngoài phân nát, người lạnh, sợ gió, sợ nước…
Người già có tuổi: Người cao tuổi, sức khỏe có giảm đi, chức năng hoạt động của các lục phủ ngũ tạng cũng yếu, nhất là hệ đường ruột, tiêu hóa kém, nhu động ruột kém, răng yếu hay lung lay có khi rụng răng nhiều, nên thức ăn không được nghiền nát ngay tại miệng…
Người bị đi ngoài mạn tính: Đi ngoài mạn tính là bị tổn thương các niêm mạc ruột, rất khó hấp thu dầu mỡ, da xanh người gầy, bụng trùng, chân tay lạnh.
Người đang bị ho: Ho khan, ho gió, ho có đờm, ho gà, ho do viêm đường hô hấp. Ăn lạc rang càng làm ho tăng, có đờm suyễn, nếu lạc có dầu thì bệnh càng nặng.
Theo sách cổ có ghi người xưa ăn lạc người ta để cả hạt nấu với chân gà, có tác dụng chữa đau khớp, giúp khớp tăng chất nhờn, không khô, cứng khớp. Hoặc giã nhỏ ra nấu với canh dưa, canh mướp dễ hấp thu hơn và tiêu hóa tốt cho tỳ vị. Không cho trẻ còn nhỏ ăn lạc vì hạt lạc to, trò dễ lăn xuống họng, có thể bị hóc hay sặc.
BS Kim Ngân, Phòng khám Đa khoa phố Vĩnh Hồ, HN
