Nguyên TBT Đỗ Mười – Người chặn đứng cuộc lạm phát lớn chưa từng có

Trong cuốn sách Tư duy kinh tế Việt Nam 1975-1989, tác giả cuốn sách – cố Sử gia kinh tế Đặng Phong – đã nhận xét nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười là nhà lãnh đạo đã có những lựa chọn táo bạo.

<p><strong>Lắng nghe từ thực tiễn</strong></p> <p>Để c&oacute; những bước đi đột ph&aacute; trong kinh tế, nguy&ecirc;n Tổng B&iacute; thư Đỗ Mười từ khi c&ograve;n l&agrave; Ph&oacute; Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay l&agrave; Ph&oacute; Thủ tướng Ch&iacute;nh phủ) đ&atilde; trực tiếp, s&acirc;u s&aacute;t v&agrave; lắng nghe những kiến nghị từ c&aacute;c địa phương.</p> <p>Giai đoạn cuối những năm 70 v&agrave; đầu những năm 80 của thế kỷ trước, trong bối cảnh tư duy kinh tế c&ograve;n nhiều vướng mắc, c&aacute;c biện ph&aacute;p th&aacute;o gỡ kh&ocirc;ng thể bắt đầu từ cơ chế hay quan điểm, m&agrave; từ bản th&acirc;n cuộc sống ở cơ sở. Đ&oacute; l&agrave; những mũi đột ph&aacute; của c&aacute;c địa phương, c&aacute;c đơn vị kinh tế như: Kho&aacute;n hộ ở Hải Ph&ograve;ng v&agrave; Vĩnh Ph&uacute;, X&iacute; nghiệp đ&aacute;nh c&aacute; C&ocirc;n Đảo &ndash; Vũng T&agrave;u, C&ocirc;ng ty Lương thực TP.HCM, ph&aacute;p gi&aacute; thu mua l&uacute;a ở An Giang, &aacute;p gi&aacute; cơ chế thị trường ở Long An, X&iacute; nghiệp Dệt Th&agrave;nh C&ocirc;ng,&hellip;</p> <p>C&acirc;u chuyện của X&iacute; nghiệp Dệt Th&agrave;nh C&ocirc;ng l&agrave; một v&iacute; dụ. Năm 1979, sản lượng vải của x&iacute; nghiệp l&agrave; 4,2 triệu m&eacute;t. Sau khi cải tạo, đến năm 1980, sản lượng giảm xuống c&ograve;n 2,5 triệu m&eacute;t. Nguy&ecirc;n liệu kh&ocirc;ng đủ, điện kh&ocirc;ng đủ, tiền lương kh&ocirc;ng đủ, c&ocirc;ng nh&acirc;n phải đi về c&aacute;c tỉnh xin đất trồng lương thực, xin đi gặt thu&ecirc; cho c&aacute;c HTX để lấy gạo ăn.</p> <p>Từ cuối năm 1980, X&iacute; nghiệp quyết định xin vay Vietcombank 180.000 USD để nhập nguy&ecirc;n liệu, phụ t&ugrave;ng v&agrave; sản xuất được 120.000 m&eacute;t vải, đem b&aacute;n cho c&aacute;c c&ocirc;ng ty XNK lấy ngoại tệ. Sau khi b&aacute;n xong số vải kể tr&ecirc;n, kh&ocirc;ng những x&iacute; nghiệp đủ ngoại tệ để trả cả vốn lẫn l&atilde;i cho Vietcombank, m&agrave; c&ograve;n dư ra 82.000 USD để tiếp tục quay v&ograve;ng sản xuất. Cứ như vậy, đến năm 1985, sản lượng của nh&agrave; m&aacute;y l&ecirc;n tới 8,3 triệu m&eacute;t, c&aacute;n bộ c&ocirc;ng nh&acirc;n vi&ecirc;n c&oacute; việc l&agrave;m, c&oacute; thu nhập cao,&hellip;</p> <p>Tr&ecirc;n cơ sở những th&agrave;nh tựu đ&oacute;, theo s&aacute;ng kiến của B&iacute; thư Th&agrave;nh ủy TP.HCM khi đ&oacute; l&agrave; đồng ch&iacute; V&otilde; Văn Kiệt, Li&ecirc;n hiệp Dệt đ&atilde; tổ chức một Hội nghị tại Phước Long để Gi&aacute;m đốc Dệt Th&agrave;nh C&ocirc;ng b&aacute;o c&aacute;o những kinh nghiệm th&aacute;o gỡ kh&oacute; khăn. Hội nghị n&agrave;y đ&atilde; mời đ&ocirc;ng đảo c&aacute;c l&atilde;nh đạo cấp cao của Trung ương, gồm Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Ph&oacute; Thủ tướng Phạm H&ugrave;ng, Ph&oacute; Thủ tướng Đỗ Mười.</p> <p>Những th&agrave;nh t&iacute;ch cụ thể của Dệt Th&agrave;nh C&ocirc;ng v&agrave; một số x&iacute; nghiệp được b&aacute;o c&aacute;o tại Hội nghị đ&atilde; c&oacute; t&iacute;nh thuyết phục rất lớn đối với những l&atilde;nh đạo ở Trung ương.</p> <p>&Ocirc;ng Nguyễn Văn Dễ (khi đ&oacute; l&agrave; Ph&oacute; TGĐ Vietcombank) kể lại: &ldquo;<em>Anh Lưu Ngọc Phải, Gi&aacute;m đốc Sở C&ocirc;ng nghiệp Thanh H&oacute;a c&oacute; gặp t&ocirc;i, xin vay 15.000 USD để nhập đầu lọc sản xuất thuốc l&aacute; b&aacute;n ở v&ugrave;ng mỏ. T&ocirc;i chấp nhận. Nhưng l&uacute;c đ&oacute;, Bộ chủ quản (Bộ c&ocirc;ng nghiệp Thực phẩm) kh&oacute; c&oacute; thể chấp nhận được việc cho vay ngoại tệ ngo&agrave;i kế hoạch, gi&uacute;p Thanh H&oacute;a l&agrave;m ra thuốc l&aacute; đầu lọc của địa phương, cạnh tranh với thuốc l&aacute; kh&ocirc;ng c&oacute; đầu lọc của nh&agrave; m&aacute;y Trung ương.</em></p> <p><em>T&ocirc;i bị anh Đỗ Mười, l&uacute;c đ&oacute; l&agrave; Ph&oacute; Thủ tướng, chất vấn ngay giữa một cuộc họp với c&aacute;c ng&agrave;nh kinh tế, trong đ&oacute; c&oacute; chị Phương Mai, Thứ trưởng Bộ C&ocirc;ng nghiệp Thực phẩm c&ugrave;ng dự. T&ocirc;i vừa bước v&agrave;o, chưa r&otilde; &ldquo;ng&ocirc; khoai&rdquo;, anh Đỗ Mười chỉ v&agrave;o t&ocirc;i n&oacute;i: &ldquo;Cha n&agrave;y gớm thật, d&aacute;m lấy đ&ocirc; la cho Dệt Th&agrave;nh C&ocirc;ng vay ngo&agrave;i kế hoạch, nay lại cho Nh&agrave; m&aacute;y Thuốc l&aacute; B&ocirc;ng Sen ti&ecirc;u x&agrave;i l&atilde;ng ph&iacute;&hellip;&rdquo;</em></p> <p><em>T&ocirc;i b&igrave;nh tĩnh giải tr&igrave;nh c&oacute; t&igrave;nh, c&oacute; l&yacute; rằng, đ&acirc;y kh&ocirc;ng phải ti&ecirc;u ph&iacute; ngoại tệ, m&agrave; ngược lại, l&agrave; c&aacute;ch để giảm chảy m&aacute;u ngoại tệ, d&ugrave;ng ngoại tệ để sản xuất ra h&agrave;ng v&agrave; thu ngoại tệ nhiều hơn. Cuối c&ugrave;ng, anh Mười n&oacute;i: &ldquo;Ừ, cha n&agrave;y c&oacute; l&yacute;, l&agrave;m được đấy.&rdquo;</em></p> <table align="center"> <tbody> <tr> <td class="pic" style="text-align: justify;"><img src="https://khds.1cdn.vn/2018/10/02/tbt_do_muoi(1).jpg" /></td> </tr> <tr> <td class="caption" style="text-align: center;">Nguy&ecirc;n Tổng B&iacute; thư Đỗ Mười</td> </tr> </tbody> </table> <p><strong>Những chuyển biến ngoạn mục</strong></p> <p>Từ cuối năm 1985, trước những biến động phức tạp của kinh tế, đặc biệt l&agrave; lạm ph&aacute;t, Bộ Ch&iacute;nh trị đ&atilde; th&agrave;nh lập &ldquo;Tiểu ban Cơ chế mới&rdquo; trực thuộc Bộ Ch&iacute;nh trị, do 6 Ủy vi&ecirc;n Bộ Ch&iacute;nh trị, trong đ&oacute; c&oacute; đồng ch&iacute; Đỗ Mười, ph&acirc;n c&ocirc;ng nhau phụ tr&aacute;ch từng lĩnh vực.</p> <p>Việc th&agrave;nh lập &ldquo;Tiểu ban Cơ chế mới&rdquo; đ&atilde; dẫn đến sự nở rộ của c&aacute;c &ldquo;think tank&rdquo;. Ng&agrave;y 9/6/1986, Tiểu ban Nghi&ecirc;n cứu giải ph&aacute;p cấp b&aacute;ch về T&agrave;i ch&iacute;nh &ndash; Tiền tệ - Gi&aacute; cả được th&agrave;nh lập, trực thuộc Bộ Ch&iacute;nh trị. C&oacute; thể n&oacute;i, đ&acirc;y l&agrave; một &ldquo;think tank&rdquo; lớn nhất trong lịch sử tư duy kinh tế Việt Nam từ trước tới l&uacute;c đ&oacute;. Trực tiếp tham gia điều h&agrave;nh Tiểu ban n&agrave;y l&agrave; c&aacute;c Ủy vi&ecirc;n Bộ Ch&iacute;nh trị v&agrave; Ban B&iacute; thư như: Phạm Văn Đồng, Đỗ Mười, Nguyễn Cơ Thạch, Nguyễn Lam. Trong đ&oacute;, Ph&oacute; Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười trực tiếp phụ tr&aacute;ch Tổ vật tư.</p> <p>Theo nhận x&eacute;t của Sử gia kinh tế Đặng Phong, c&ugrave;ng với cố Tổng B&iacute; thư Trường Chinh, Đỗ Mười l&agrave; hiện tượng kh&aacute; đặc sắc của c&ocirc;ng cuộc chuyển đổi ở Việt Nam. Với c&aacute; nh&acirc;n Đỗ Mười, từ hai cuộc cải tạo tư sản ở miền Bắc năm 1958-1960 v&agrave; của miền Nam năm 1978 đến Đỗ Mười của năm 1989 l&agrave; những sự chuyển biến rất ngoạn mục. Những người x&acirc;y dựng v&agrave; bảo vệ triệt để nhất m&ocirc; h&igrave;nh kinh tế cũ lại cũng ch&iacute;nh l&agrave; những người sửa đổi n&oacute; một c&aacute;ch t&aacute;o bạo v&agrave; ki&ecirc;n quyết nhất.</p> <div>Sau nhiều năm tranh luận k&eacute;o d&agrave;i, từ đầu năm 1989, giải ph&aacute;p được lựa chọn để chống lạm ph&aacute;t l&agrave; n&acirc;ng l&atilde;i suất t&iacute;n dụng v&agrave; l&atilde;i suất cho vay l&ecirc;n s&aacute;t l&atilde;i suất thị trường. Khi đ&oacute;, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười đ&atilde; nhiều lần lắng nghe kh&aacute;i niệm về &ldquo;l&atilde;i suất dương&rdquo; v&agrave; kinh nghiệm của nhiều nước tr&ecirc;n thế giới trong việc sử dụng c&ocirc;ng cụ &ldquo;l&atilde;i suất dương&rdquo; để chống lạm ph&aacute;t th&agrave;nh c&ocirc;ng.</div> <p><em>&ldquo;Trong sự lựa chọn phương &aacute;n n&agrave;y, phải kể đến vai tr&ograve; rất lớn của Đỗ Mười. &Ocirc;ng đ&atilde; c&oacute; những lựa chọn t&aacute;o bạo trong việc chống lạm ph&aacute;t: Ki&ecirc;n quyết đưa l&atilde;i l&ecirc;n tr&ecirc;n mức trượt gi&aacute;</em>,&rdquo; Sử gia kinh tế Đặng Phong nhận định.</p> <p>Trong nhiều thập ni&ecirc;n trước đ&oacute;, c&oacute; một sự v&ocirc; l&yacute; kinh ni&ecirc;n l&agrave; l&atilde;i suất tiết kiệm v&agrave; l&atilde;i suất cho vay thường thấp hơn mức trượt gi&aacute;. Đến nỗi, người gửi tiền cảm thấy c&agrave;ng gửi nhiều th&igrave; t&agrave;i sản của m&igrave;nh c&agrave;ng bị teo lại - &ldquo;Gửi một con g&agrave;, lấy ra chỉ được một quả trứng&rdquo;. Với cơ chế như thế kh&ocirc;ng thể n&agrave;o huy động được tiền gửi tiết kiệm trong d&acirc;n ch&uacute;ng, nếu kh&ocirc;ng d&ugrave;ng đến những biện ph&aacute;p h&agrave;nh ch&iacute;nh như mặc nhi&ecirc;n tr&iacute;ch lương của c&aacute;n bộ c&ocirc;ng nh&acirc;n vi&ecirc;n chức để đưa v&agrave;o sổ tiết kiệm, hoặc vận động Đảng vi&ecirc;n, Đo&agrave;n vi&ecirc;n mua c&ocirc;ng tr&aacute;i,&hellip;</p> <p>Trong lĩnh vực t&iacute;n dụng, mức l&atilde;i suất ưu đ&atilde;i bằng 0 hoặc chỉ t&iacute;nh tượng trưng l&agrave; 1-2,5%/năm, trong khi mức lạm ph&aacute;t l&ecirc;n tới v&agrave;i chục, thậm ch&iacute; v&agrave;i trăm phần trăm, th&igrave; x&iacute; nghiệp hay hợp t&aacute;c x&atilde; chỉ cần được vay th&ocirc;i, kh&ocirc;ng cần kinh doanh g&igrave; cả, m&agrave; chỉ mua dự trữ h&agrave;ng h&oacute;a vật tư lại trong kho, mỗi năm cũng &ldquo;l&atilde;i&rdquo; gấp đ&ocirc;i gấp ba lần vốn vay.</p> <p>Sửa c&aacute;i v&ocirc; l&yacute; n&agrave;y l&agrave; &ldquo;bấm huyệt&rdquo; v&agrave;o c&aacute;i huyệt quyết định để bắt &ldquo;con bệnh&rdquo; lạm ph&aacute;t. Theo tinh thần đ&oacute;, th&aacute;ng 3/1989, Hội nghị Trung ương ra Nghị quyết chống bao cấp về vốn:</p> <p>&ldquo;<em>Đối với phần lớn c&aacute;c cơ sở sản xuất kinh doanh, vốn kh&ocirc;ng do ng&acirc;n s&aacute;ch cấp, m&agrave; phải theo nguy&ecirc;n tắc tự vay tự trả của c&aacute;c đơn vị kinh tế&hellip; Chủ động t&iacute;nh đến yếu tố trượt gi&aacute; trong hạch to&aacute;n kinh doanh đối với t&iacute;n dụng, thuế v&agrave; tiền lương</em>.&rdquo;</p> <p>Ng&agrave;y 10/3/1989, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười ra Quyết định 55/CT về l&atilde;i suất tiết kiệm. &Ocirc;ng đ&atilde; lựa chọn quan điểm cơ bản của nhiều chuy&ecirc;n gia kinh tế trong nước v&agrave; c&aacute;c chuy&ecirc;n gia Việt kiều l&agrave;: Phải đưa l&atilde;i suất l&ecirc;n cao hơn mức trượt gi&aacute;.</p> <p>Ng&agrave;y 13/6/1989, Thống đốc NHNN ra Quyết định số 29/NH/QĐ, đưa mức l&atilde;i suất tiền gửi kh&ocirc;ng kỳ hạn l&ecirc;n 9%/th&aacute;ng, c&oacute; kỳ hạn 3 th&aacute;ng l&ecirc;n 12%/th&aacute;ng v&agrave; sẽ điều chỉnh t&ugrave;y theo mức lạm ph&aacute;t (trước đ&oacute; mức n&agrave;y l&agrave; 1,8-2%/th&aacute;ng).</p> <p>Biện ph&aacute;p n&agrave;y đ&atilde; l&agrave;m cho t&igrave;nh h&igrave;nh thay đổi nhanh ch&oacute;ng: Từ chỗ hụt tiền, kh&ocirc;ng biết ti&ecirc;u tiền đi đ&acirc;u, th&igrave; b&acirc;y giờ, tiền đ&atilde; dồn v&agrave;o c&aacute;c ng&acirc;n h&agrave;ng v&agrave; c&aacute;c quỹ tiết kiệm. Kết quả l&agrave;, cho đến cuối năm 1989, đ&atilde; thu h&uacute;t về ng&acirc;n h&agrave;ng được 1.900 tỷ đồng, trực tiếp g&oacute;p phần chống lạm ph&aacute;t v&agrave; chuyển th&agrave;nh nguồn đầu tư ph&aacute;t triển sản xuất. Do đ&oacute;, &aacute;p lực lạm ph&aacute;t đ&atilde; giảm đi nhanh ch&oacute;ng.</p> <p>C&ugrave;ng với biện ph&aacute;p l&atilde;i suất tiết kiệm, ng&agrave;y 10/4/1989, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười đ&atilde; ban h&agrave;nh Quyết định 39-HĐBT về l&atilde;i suất tiền gửi v&agrave; cho vay. Theo Quyết định n&agrave;y, l&atilde;i suất cho vay cũng phải đảm bảo nguy&ecirc;n tắc c&oacute; l&atilde;i thực, tức l&agrave; bằng mức l&atilde;i suất cơ bản + chỉ số gi&aacute;.</p> <p>Ng&agrave;y 31/5/1989, Thống đốc NHNN ra Quyết định số 73-NH/QĐ về l&atilde;i suất cho vay, l&atilde;i suất t&iacute;n dụng vốn lưu động của c&aacute;c x&iacute; nghiệp quốc doanh v&agrave; kinh doanh vật tư, h&agrave;ng h&oacute;a (bao gồm cả xuất nhập khẩu) l&ecirc;n đến 5,4% v&agrave; sẽ điều chỉnh theo mức trượt gi&aacute;.</p> <p>Trước đ&oacute;, t&igrave;nh trạng bao cấp vốn lưu động đ&atilde; ph&aacute;t triển tới mức kh&ocirc;ng ng&acirc;n s&aacute;ch n&agrave;o chịu được. Dư nợ vốn lưu động của hệ thống ng&acirc;n h&agrave;ng chuy&ecirc;n nghiệp cấp cho c&aacute;c đơn vị kinh tế quốc doanh t&iacute;nh đến cuối năm 1987 l&agrave; 400 tỷ đồng, tăng gấp 3,6 lần so với cuối năm 1986. Năm 1988, con số đ&oacute; l&agrave; 1.718 tỷ đồng, gấp 4,3 lần (430%) so với cuối năm 1987. Đ&acirc;y cũng l&agrave; những năm m&agrave; t&iacute;n dụng tung ra rất mạnh, nhưng tốc độ tăng doanh số thu nợ rất thấp, t&igrave;nh trạng nợ kh&oacute; đ&ograve;i l&agrave; một trong những điều bi đ&aacute;t nhất trong lịch sử ng&agrave;nh ng&acirc;n h&agrave;ng t&iacute;nh đến thời điểm 1989.</p> <p>Biện ph&aacute;p n&acirc;ng l&atilde;i suất của Đỗ Mười đ&atilde; c&oacute; t&aacute;c dụng c&ocirc;ng phạt rất mạnh đối với c&aacute;c x&iacute; nghiệp vẫn quen với cơ chế xin &ndash; cho. Biện ph&aacute;p n&acirc;ng l&atilde;i suất t&iacute;n dụng vốn lưu động c&oacute; t&aacute;c dụng l&agrave;m cho c&aacute;c x&iacute; nghiệp kh&ocirc;ng thể n&agrave;o chịu đựng nổi l&atilde;i suất cao nếu c&ograve;n duy tr&igrave; nhiều vật tư trong kho v&agrave; d&ugrave;ng qu&aacute; nhiều vốn lưu động. Họ kh&ocirc;ng c&oacute; c&aacute;ch sản xuất n&agrave;o để c&oacute; thể trả được mức l&atilde;i mới cho Nh&agrave; nước. Tr&aacute;i ngược với trước đ&acirc;y, họ phải t&igrave;m c&aacute;ch b&aacute;n tống b&aacute;n th&aacute;o những nguồn dự trữ. T&igrave;nh trạng mất c&acirc;n đối đ&atilde; chuyển từ tiền &gt; h&agrave;ng, sang h&agrave;ng &gt; tiền. Đ&oacute; l&agrave; một trong những yếu tố rất quan trọng nữa g&oacute;p phần chặn đứng lạm ph&aacute;t.</p> <p>Trong thời gian giữ cương vị Tổng B&iacute; thư Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1991-1997, Tổng B&iacute; thư Đỗ Mười l&agrave; người chủ trương mở cửa, hội nhập với thế giới. Trong đ&oacute; đ&aacute;ng ch&uacute; &yacute; l&agrave; việc b&igrave;nh thường h&oacute;a quan hệ Việt &ndash; Mỹ v&agrave;o năm 1995.</p>

Theo infonet.vn
Người nhận lương hưu mất, thân nhân nhận chế độ gì?

Người nhận lương hưu mất, thân nhân nhận chế độ gì?

Mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của người đang hưởng lương hưu qua đời được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu, nếu qua đời trong 2 tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng.
back to top