Mào gà trắng còn có tên gọi mào gà đuôi nheo, bông mồng gà trắng, đuôi lươn, dã kê quan, thanh tương tử, tên khoa học là Celosia argentea L., thuộc họ dền. Đông y dùng hạt chín phơi hay sấy khô của cây mào gà trắng làm thuốc.
Theo kinh nghiệm dân gian, mào gà trắng có vị đắng, tính hơi hàn, vào kinh tâm có tác dụng thanh can sáng mắt, thanh uế trọc, tiêu viêm, liễm hãm và cầm máu, an thần, hạ áp.
Để chữa viêm kết mạc, đau mắt dùng hạt mào gà trắng, hoàng cầm, long đờm mỗi vị 9g, hoa cúc trắng 12g, thục địa 15g sắc nước uống. Để giúp sáng mắt lấy hoa mào gà 15g, rễ ngải cứu 15g, mẫu kinh căn 15g sắc uống. Chữa khạc ra huyết lấy hoa mào gà trắng 30g, trắc bá diệp 30g, cỏ nhọ nồi 30g sắc uống hoặc lấy hoa mào gà tươi 24g, rễ cỏ tranh tươi 30g sắc uống.
Rau mào gà rất tốt với người táo bón. Từ tháng 4 - 7 thu hái ngọn và lá non trước lúc cây ra hoa, đem nấu canh như rau dền có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, giải khát, tiêu viêm thích dụng cho những người táo bón, háo khát, tăng huyết áp, nhức đầu, thiểu năng tuần hoàn não, phụ nữ tiền mãn kinh, tiểu bí, tiểu rắt và các chứng viêm, nhất là viêm đường tiết niệu.
Mào gà trắng có tác dụng cầm máu, tiêu viêm rất tốt. Người ta lấy hạt mào gà trắng, cây mào gà sắc uống thay trà hằng ngày, có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, chỉ huyết, khử phong nhiệt, thanh can hỏa, thích hợp cho người viêm đường tiết niệu, chảy máu cam, tử cung xuất huyết, bệnh về gan, đại tiện ra máu, trĩ ra máu.
Vì rau mào gà trắng có tính nê trệ, thu liễm nên những người có chứng ậm ạch khó tiêu, có tích trệ, huyết áp thấp, tăng nhãn áp, thận dương hư (sợ lạnh, lạnh tứ chi...) không nên dùng.
Lương y Xuân Ba (Hạ Đình, Thanh Xuân, Hà Nội)
