Phương thang Kỷ cúc địa hoàng hoàn là bài thuốc cổ được cấu trúc từ những cây cỏ thiên nhiên được ghi lại chính thức trong sách Y cấp thực giám vào đời nhà Thanh, Trung Quốc.
Bài thuốc gồm 8 vị: Kỷ tử, cúc hoa, thục địa, hoài sơn, bạch linh, trạch tả, đan bì; được chế dưới dạng viên hoàn mật, mỗi viên nặng 9g; mỗi ngày uống 2 lần mỗi lần 1 viên hoặc dùng thuốc sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
Kỷ cúc địa hoàng hoàn có công dụng tư thận dưỡng can, thanh não minh mục, thường được dùng để chữa các chứng bệnh thuộc vùng đầu mặt do can thận âm hư gây nên như đầu choáng mắt hoa, tai ù tai điếc, ra mồ hôi trộm, mờ mắt, mỏi mắt, mắt kéo màng, mắt khô đau, sợ ánh sáng, chảy nước mắt nhiều khi ra gió…
Đối chiếu với y học hiện đại là các bệnh: Suy nhược thần kinh, thiểu năng tuần hoàn não, cao huyết áp, viêm gan mạn tính, xơ gan, di chứng tai biến mạch máu não, hội chứng tiền đình thuộc thể âm hư dương can, rối loạn tiền đình do tai trong và đặc biệt là các bệnh lý thuộc nhãn khoa.
Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, về thành phần hóa học, Kỷ cúc địa hoàng hoàn có chứa caroten và vitamin A là chất chống oxy hóa mạnh, có vai trò bảo vệ và chống sự thoái hóa hoàng điểm ở tuổi già. Vitamin C cũng là chất chống oxy hóa cực mạnh và là “tấm lọc” những tia tử ngoại nhằm hạn chế tác động có hại của chúng lên mắt. Vitamin B2 giúp giác mạc nhận ánh sáng, giúp tổng hợp glutathion có tác dụng ngăn ngừa quá trình oxy hóa tại mắt.
Vitamin B12 cải thiện và phòng ngừa sự thoái hóa bao myelin của dây thần kinh thị giác. Linoleic axit (omega 6) là chất dẫn truyền những xung động thần kinh tại võng mạc, ngăn ngừa thoái hóa hoàng điểm do tuổi già. Cholin và leicithin là chất dẫn truyền những xung động thần kinh, giúp dẫn truyền những xung động thần kinh từ võng mạc lên não bộ.
Các nhà y học Trung Quốc đã dùng bài thuốc này trị liệu thành công khá nhiều bệnh lý về mắt như viêm thần kinh thị giác, teo thần kinh thị giác, cận thị, viêm võng mạc trung tâm, viêm tĩnh mạch võng mạc, xuất huyết võng mạc, quáng gà, đục thủy tinh thể giai đoạn đầu, đục dịch kính, glôcôm mạn tính…
Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại cũng cho thấy, trên thực nghiệm, Kỷ cúc địa hoàng hoàn có tác dụng tăng cường miễn dịch (nâng cao năng lực của tế bào lympho T và B, kích thích hình thành kháng thể), chống mệt mỏi, nâng cao sức chịu đựng của cơ thể trong điều kiện thiếu oxy, chống lão hóa, tăng trí nhớ, chống viêm, kháng khuẩn (ức chế nhiều loại trực khuẩn và cầu khuẩn), bảo hộ tế bào gan thận, chống ngưng huyết, thúc đẩy quá trình tạo hồng cầu, cải thiện tuần hoàn não, làm giảm cholesterol và triglyceric máu, hạ huyết áp, tăng cường thị lực và chống ung thư...
BS Khánh Hiển (Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)
