Cây kim ngân, còn gọi là Nhẫn đông, tên khoa học là Lonicera japonica Thunb, là một trong những vị thuốc quý và hết sức thông dụng trong y dược học cổ truyền, bộ phận thường dùng là hoa (kim ngân hoa), lá (kim ngân diệp) và dây (nhẫn đông đằng).
Theo Đông y, kim ngân hoa vị ngọt, tính lạnh, có công năng thanh nhiệt giải độc, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như ngoại cảm phong nhiệt, ôn bệnh, mụn nhọt, ung thũng, lỵ tật, viêm da, dị ứng...
Kết quả nghiên cứu dược lý học hiện đại cho thấy kim ngân hoa có tác dụng: kháng khuẩn, kháng virus; chống viêm và giải nhiệt; kháng nội độc tố; nâng cao sức miễn dịch; lợi mật và bảo vệ tế bào gan; cầm máu; làm giảm mỡ máu và có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Sau đây là một số cách dùng cụ thể.
Mụn nhọt, mẩn ngứa và dị ứng: Kim ngân hoa 12g (nếu dùng dây hoặc lá thì 16 - 20g) sắc uống hằng ngày. Có thể kết hợp thêm ké đầu ngựa 12g, đơn đỏ 10g, bèo cái (loại tía là tốt nhất) 12g, sắc uống. Hoặc dùng bài thuốc cổ Ngân kiều tán gồm các vị: Kim ngân hoa 40g, liên kiều 40g, kinh giới tuệ 16g, cát cánh 24g, đạm đậu xị 20g, bạc hà 24g, ngưu bàng tử 24g, đạm trúc diệp 16g, tất cả sấy khô, tán bột, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g.
Cảm sốt do phong nhiệt: Biểu hiện bằng các chứng trạng đau đầu, sợ gió, có vã mồ hôi hoặc không, miệng khát họng đau, có thể có ho, khạc đờm vàng... dùng kim ngân hoa 16g, kinh giới 12g, ngưu bàng tử 12g, sắc uống trong ngày.
Lỵ trực trùng: Dùng kim ngân hoa sao cháy 20g sắc uống hoặc dùng kết hợp với bạch đầu ông 12g, hoàng liên 8g, xích thược 8g, sắc uống.
Trĩ viêm tấy: Kim ngân hoa 12g (nếu không có dùng kim ngân dây 20g), hoàng bá 12g, bồ công anh 12g, nghệ vàng 12g, phèn phi 5g, ngũ bội tử 10g, tô mộc, hoàng bá 12g, sắc trong 15 phút với 2.000ml nước, bỏ bã, để nguội rồi ngâm hậu môn trong 20 phút.
BS Khánh Hiển (Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)
