Ích mẫu điều trị các chứng kinh nguyệt

(khoahocdoisong.vn) - Cây ích mẫu mọc hoang khắp đất nước ta, đồng bằng miền núi đều có. Thu hoạch vào mùa hạ, khi cây bắt đầu ra hoa, thu hái về bỏ gốc, rửa sạch phơi hoặc sấy khô, nếu làm thuốc sắc thì thái nhỏ, sao với rượu hoặc với giấm để nơi khô ráo, nếu nấu cao thì chặt thành khúc.

Ích mẫu có vị cay hơi đắng, tính hàn vào hai kinh can và tâm bào, có tác dụng hoạt huyết, thông kinh, ích tinh sáng mắt, lợi tiểu, tiêu thũng. Dùng điều trị kinh nguyệt không đều, bế kinh, trước khi có kinh đau bụng, rong kinh lượng kinh ra nhiều kéo dài nhiều ngày, trị chứng phù thũng do viêm thận cấp tính, trị mụn nhọt do phong nhiệt gây ra. Hạt ích mẫu gọi là sung úy tử trị chứng phong nhiệt vào huyết, điều hòa kinh nguyệt.

Sau đây là những bài thuốc có ích mẫu điều trị một số chứng kinh nguyệt.

- Do huyết hư uất trệ kiêm cả khí hư kinh nguyệt ra muộn không đúng kỳ (chậm kinh). Triệu chứng: Kỳ kinh đến muộn, hồi hộp đoản hơi. Điều trị: Bổ khí sinh huyết, hành ứ giảm đau. Bài thuốc Ích hoàng bát trân tán gồm ích mẫu 30g, kê huyết đằng 18g, đảng sâm 24g, sinh địa, phục linh đều 12g, giá trùng, bạch truật, xích thược, bồ hoàng (sao), đương quy đều 9g, xuyên khung 6g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.

- Do can uất hóa hỏa thận âm bất túc sinh chứng băng lậu. Thiếu nữ ở lứa tuổi thanh xuân bị băng lậu tái phát bất thường. Triệu chứng: Màu kinh đỏ mà dính, có hòn cục, đới hạ (khí hư) có màu vàng, ăn kém, nước tiểu vàng sẫm, rêu lưỡi vàng nhớt. Điều trị: Lương huyết chỉ huyết, dưỡng âm tiêu ứ. Bài thuốc Tam thảo mẫu lệ thang gồm ích mẫu thảo, tiên hạc thảo, hạc liên thảo, đại táo, sơn tra (thán sao), sinh mẫu lệ đều 30g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.

- Do huyết hư sinh chứng băng lậu. Triệu chứng: Lượng kinh ra nhiều, dầm dề không dứt, mầu huyết đen sẫm, có mùi tanh hôi, tinh thần mệt mỏi, đầu choáng váng, lưng mỏi, bụng trướng đầy, ăn ngũ kém, sốt nhẹ về chiều, cơ thể gầy, chất lưỡi nhạt, mạch tế. Điều trị: Dưỡng huyết, chỉ huyết. Bài thuốc Chỉ lậu thang gia giảm gồm ích mẫu thảo (sao đồng tiện), đương quy, bạch thược (sao cháy sém) đều 15g, mẫu lệ, a giao châu 12g, bạch linh, địa du thán, sinh địa, huyết dư thán (tóc đốt cháy thành than) đều 9g, trần bì 5g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống lúc đói.

- Do thận hư, can hỏa vượng, huyết ứ lượng kinh ra nhiều sinh chứng băng lậu. Triệu chứng: Đầu choáng váng, lưng gối đau mỏi. Điều trị: Bổ khí cố thận, nhiếp huyết, hóa ứ. Bài thuốc Chỉ băng nghiệm phương gồm ích mẫu thảo, hoa nhị thạch, trắc bá diệp (thán sao) đều 30g; Hoài sơn, sinh quán chúng đều 15g; Đảng sâm, câu đằng, bạch truật, hòe hoa, hoàng kỳ, tục đoạn đều 12g; Thăng ma 6g; Sinh cam thảo, chích cam thảo đều 4,5g; Trấn linh đan 38g uống với thuốc sau khi đã sắc. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.

- Do huyết ứ kiêm chứng thận hư sinh chứng băng lậu. Triệu chứng: Lưng đùi đau mỏi, hai chân yếu, phiền táo, hay cáu giận, miệng khô lưỡi ráo. Điều trị: Bổ thận, hành khí, hóa ứ, trừ uất nhiệt. Bài thuốc “Bổ thận hóa ứ thang” gồm ích mẫu thảo, tang ký sinh, quy vĩ đều 16g; Uất kim, nữ trinh tử, sài hồ (sao giấm), đỗ trọng (sao cháy sém), hương phụ, tục đoạn đều 12g; Đan sâm, hoàng cầm, xích thược đều 8g. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, hoặc lúc đói.

- Do khí trệ, huyết ứ dẫn đến bế kinh. Triệu chứng: Hai bầu vú trướng đau, bụng dưới đau. Nếu bệnh thiên về huyết ứ: Điều trị: Hoạt huyết, tiêu ứ, lý khí, thông kinh. Bài thuốc Hoạt huyết thang gồm ích mẫu thảo 30g, đan sâm 30g. Đương quy vĩ, trần bì, đào nhân, hương phụ, hồng hoa, bạch thược, ngưu tất, trạch lan đều 10g. sài hồ 6g, cam thảo 4g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.

Hiện nay, ích mẫu phối hợp với một số vị thuốc khác điều trị chứng viêm tiểu cầu thận cấp và mạn tính có tác dụng tốt. Ích mẫu phối hợp với đan sâm, tang ký sinh… trị chứng huyết áp cao rất có hiệu quả. Ngoài ra, còn dùng điều trị đối với các trường hợp cao huyết áp cao vô căn, cao huyết áp do rối loạn thần kinh giao cảm, viêm cổ tử cung lộ tuyến, sẩy thai, vô sinh…

Chú ý: Phụ nữ có thai cấm dùng trong tất cả các trường hợp. 

TTND.BS Cao cấp Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)

Theo Đời sống
Hà Nội: Ca mắc rubella đầu tiên đã tiêm 2 mũi vắc xin phòng bệnh

Bệnh rubella nguy hiểm thế nào?

Rubella là bệnh truyền nhiễm do vi rút Alphavirust genus và Rubivirus genus gây ra. Bệnh rubella có tính lây truyền cao dễ gây thành dịch lớn và đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ mang thai.
back to top