Học văn chỉ vì thích
Cuộc đời ông Thản phải nói là vất vả ngay từ khi chưa sinh ra. Cha hy sinh trong chống Pháp khi ông còn đang nằm trong bụng mẹ. Mẹ đi bước nữa, nên từ nhỏ ông đã khổ. Học hết lớp 7, ông phải nghỉ để theo học nghề cơ khí, rồi về công tác trong ngành đường sắt, mấy năm làm tận Thanh Hóa.
Từ bé ông đã mê văn thơ. 6-7 tuổi đã làm thơ. Nên năm 1978, chuyển về công tác ở Hà Nội, ông liền thi vào Tổng hợp Văn, học hệ chính quy. Để ban ngày đi học, ông phải đổi ca cho bạn bè, làm đêm.
Đến năm 1982 ra trường, ông được giữ lại làm trợ giảng. Làm được 6 tháng, vì hoàn cảnh gia đình lúc đó khó khăn, 5 đứa con còn nhỏ, nên ông phải xin nghỉ mất sức bên ngành đường sắt và phải bỏ luôn sự nghiệp giảng dạy văn học của mình để lo kinh tế.
Nhiều người hỏi ông có tiếc vì học văn mà không được theo nghề không, ông không tiếc bởi vì học do đam mê, học để biết. Biết cảm nhận những cái hay của văn thơ là điều hạnh phúc không phải ai cũng có được.
Đọc một áng văn hay, một ý thơ sâu sắc cảm xúc của mình mạnh lắm, có khi còn mạnh hơn cả tác giả. Khi đó ông thường viết lời bình để chia sẻ với mọi người cách suy nghĩ, cảm nhận của mình.
Có giáo viên dạy văn đã tâm sự với ông, cùng bài thơ Tây tiến nhưng cô giảng không được lôi cuốn như nghe ông nói chuyện. Ông chia sẻ, giảng văn, bình thơ là phải vận dụng thực tế, phải dựng lại, gợi lên trong tâm hồn người học, người nghe cảm xúc chân thực về hoàn cảnh của tác phẩm, biết liên tưởng thì mới đánh thức, mới cuốn hút được người nghe.
Ông tự nhận mình là người của công việc, người của văn học vì sau bao nhiêu năm làm nghề sửa chữa tivi, đồ điện (đến giờ ông còn làm), ông vẫn không ngừng yêu văn thơ, không ngừng đọc, làm thơ, bình thơ, tham gia các CLB thơ.
Làm thơ, bình thơ khiến cho tư duy của mình luôn phải hoạt động và linh hoạt. Mỗi sự vật, hiện tượng, mỗi vấn đề đều có cách nhìn đa chiều, luôn phải đào sâu, tìm được những điểm độc đáo ẩn sâu trong mỗi câu từ. Đặc biệt, ông còn thường xuyên đi nói chuyện về thơ văn, về các vấn đề xã hội, nhất là về phụ nữ và tình yêu.
Với phụ nữ phải kính trọng
Ngoài thơ văn, điều ông tâm đắc nhất là viết về phụ nữ. Ông bảo phải kính trọng phụ nữ, chứ tôn trọng thôi thì chưa đủ. Với phụ nữ phải biết ơn vì họ là người mang lại hạnh phúc cho đàn ông nhiều lắm. Không có phụ nữ làm sao có thế giới này.
Hơn nữa, phụ nữ là người vất vả hơn đàn ông nhiều, từ việc sinh đẻ đến nuôi nấng, dạy dỗ con cái, lo toan quán xuyến mọi việc trong gia đình. Thế nên trong gia đình, vào những ngày kỷ niệm, ngày lễ của phụ nữ, bao giờ ông cũng có một lẵng hoa để tặng cho vợ và các con gái.
Không chỉ có thế, phần nhiều thơ của ông để dành ca ngợi, bày tỏ lòng biết ơn của mình đối với phụ nữ, đặc biệt là vợ mình. Ông còn biết ơn bà vì có thời gian ông cứ viết ra rồi bỏ rơi vãi khắp nơi, chính bà là người thu gom cất giữ được rất nhiều để sau đó đưa lại cho ông.
Ông luôn nghĩ, vợ chồng phải biết kính trọng nhau, nhiều cặp lấy nhau rồi mà không giữ được sự kính trọng, thậm chí tôn trọng cũng không có, tình yêu sẽ chết. Tình yêu thực sự phải có sự đồng điệu, tức là giống nhau, hòa hợp với nhau từ tâm hồn đến tính cách, sở thích...
Phải có tri thức để hiểu người vợ, người chồng của mình, hiểu thật sâu để biết họ thích cái gì, suy nghĩ thế nào, chứ đừng áp đặt, lấy hệ quy chiếu của mình để phán xét người khác.
Suy cho cùng, yêu thương, kính trọng phụ nữ, thì đàn ông được rất nhiều. Cái được lớn nhất là gia đình yên ấm, hạnh phúc, một điều mà tiền bạc dù có nhiều đến đâu cũng không mua được.
