 |
"Mùa săn" của doanh nghiệp Trung Quốc
Theo Bloomberg, các ngân hàng ở Trung Quốc đang nhận được nhiều yêu cầu tư vấn mua các tài sản ở các nước trên thế giới từ các công ty và các quỹ đầu tư, trong đó có nhiều công ty nhà nước của Trung Quốc. Các công ty tư nhân Trung Quốc cũng bắt đầu săn lùng mục tiêu thâu tóm khi đại dịch Covid-19 khiến giá tài sản trên toàn cầu giảm mạnh.
Còn theo Cục Đầu tư nước ngoài thuộc Bộ KH&ĐT, trong bốn tháng đầu năm nay, có 3.210 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài, tăng 32,9% số lượt góp vốn, mua cổ phần so với cùng kỳ năm 2019. Đây là một con số tăng khá cao giữa tình hình dịch bệnh. Đáng chú ý, các nhà đầu tư từ Trung Quốc đã góp vốn đầu tư qua hình thức M&A doanh nghiệp Việt lên đến 557 lượt, tăng 38% so với cùng kỳ năm ngoái.
Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã gửi các kiến nghị, đề xuất giải pháp tới Chính phủ với mong muốn tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Theo VCCI, đã xuất hiện tình trạng một số doanh nghiệp, quỹ đầu tư nước ngoài đang xem xét việc mua lại các doanh nghiệp trong ngành bất động sản, bán lẻ... VCCI đề nghị Chính phủ có chỉ đạo tạm thời dừng việc mua bán, sáp nhập doanh nghiệp trong giai đoạn dịch bệnh để hạn chế việc doanh nghiệp nước ngoài thâu tóm các doanh nghiệp Việt Nam.
Theo các chuyên gia kinh tế, nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19 sẽ cần gọi vốn đầu tư hoặc sự hỗ trợ bên ngoài để "cứu nguy". Đó là quyền doanh nghiệp tự cứu mình trong tình trạng khó khăn, nhà nước không có quyền can thiệp nếu không có các giải pháp hỗ trợ.
Mặt khác, M&A là hoạt động bình thường trong kinh doanh của các doanh nghiệp, với mong muốn duy trì thương hiệu ngày càng lớn mạnh và cũng là “phao cứu sinh” giúp doanh nghiệp tránh rơi vào tình trạng phá sản. Vì vậy, nếu dừng giao dịch M&A chưa biết được lợi gì, trong khi doanh nghiệp đang khó khăn sẽ không biết huy động vốn ở đâu, dẫn đến bị tê liệt và thậm chí có thể rơi vào tình trạng phá sản.
Ông Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài nhận định, cho dù số lượt góp vốn và mua cổ phần doanh nghiệp trong nước của nhà đầu tư nước ngoài trong bốn tháng vừa qua tăng cao so với cùng kỳ năm ngoái. Nhưng tổng vốn góp chỉ bằng 34,7% về giá trị vốn góp so với cùng kỳ năm 2019.
Cá nhân ông Thắng cho rằng, chưa có hiện tượng ồ ạt thâu tóm doanh nghiệp trong nước của nhà đầu tư nước ngoài. Trong giai đoạn dịch bệnh khó khăn, các nhà đầu tư nước ngoài cũng đang gặp khó khăn phải tạm ngừng triển khai các dự án đầu tư của họ. Lựa chọn nhà đầu tư và đối tác cho hình thức đầu tư là cần thiết nhưng không cần thiết phải tạm dừng các hoạt động M&A.
 |
Cảnh giác hay... buông?
Theo ông Thắng, để tránh bị nhà đầu tư nước ngoài thao túng, cần có định hướng chính sách những ngành nghề, lĩnh vực nào cần và không cần khuyến khích đầu tư theo kênh M&A… Những lĩnh vực "nhạy cảm" hoặc doanh nghiệp trong nước sản xuất được thì không nên khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài, để không làm yếu đi kinh tế tự cường và an ninh quốc gia.
Lấy ví dụ về dự án góp vốn, mua cổ phần của Beerco Limited (Hồng Kông) vào Công ty TNHH Vietnam Beverage trị giá tới 3,85 tỷ USD, với mục tiêu chính là sản xuất bia và mạch nha ủ men bia tại Hà Nội, ông Thắng cho rằng giao dịch này phản ánh mặt trái bức tranh đầu tư nước ngoài năm 2019. Bởi lẽ bia không phải là ngành, lĩnh vực ưu tiên, khuyến khích đầu tư, chưa kể dự án sẽ tạo ra sự cạnh tranh trực tiếp với doanh nghiệp sản xuất bia trong nước. Ngoài ra, Việt Nam còn là thị trường tiêu thụ bia lớn trên thế giới. Việc chấp thuận dự án đầu tư này theo một cách nào đó là đã “bán” thị trường cho nhà đầu tư nước ngoài.
Không chỉ riêng Việt Nam, nhiều nước trên thế giới cũng lo ngại tình trạng các nhà đầu tư nước ngoài tranh thủ cơ hội cổ phiếu lao dốc, thị trường bất ổn do Covid-19 để thâu tóm các doanh nghiệp với giá rẻ, trong đó đáng chú ý là các nhà đầu tư Trung Quốc.
TS Đinh Trường Hinh, Chủ tịch EGAT (Virginia, Hoa Kỳ) cho biết, nhiều nước tỏ ra cảnh giác với hiện tượng này. Ví dụ, Ấn Độ đang tìm cách ngăn doanh nghiệp Trung Quốc thâu tóm các doanh nghiệp nội địa, cũng như tuồn các máy móc, công nghệ cũ vào thị trường. Theo ông Hinh, Ấn Độ đã ra một đạo luật là trong thời gian Covid-19, tất cả các đầu tư vào Ấn Độ phải được Chính phủ chấp thuận chứ không phải tự động đi vào như trước đây.
Tương tự, mới đây Úc và Đức đều tuyên bố trong thời kỳ đại dịch Covid-19, tất cả đầu tư từ nước ngoài phải được Chính phủ xem xét vì lý do an ninh, để tránh trường hợp các nước khác thừa cơ hội "nước đục thả câu".
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cũng cảnh báo, thế giới hiện đang rất cẩn trọng với nguồn vốn đầu tư nước ngoài và trên thực tế một loạt các nước đang giám sát kỹ về nguồn đầu tư từ nước ngoài. Hoa Kỳ cũng đã đưa ra luật định chính phủ có quyền xem xét đầu tư nước ngoài chứ không phải tự do như trước đây.
Theo chuyên gia Phạm Chi Lan, Việt Nam cần tham khảo các nước trong việc ứng xử với đầu tư nước ngoài. Cần tăng cường việc giám sát hoặc thậm chí là tiến hành thẩm tra các dự án đầu tư nước ngoài, nhất là đối với các trường hợp nghi ngờ có tình trạng đầu tư núp bóng, ẩn danh, dùng vài ba nhà đầu tư khác nhau để thâu tóm ngành hàng trong nước... làm mất thị trường.
Bà Lan cho rằng, cần thiết kế “bộ lọc” để lựa chọn được các doanh nghiệp nước ngoài chất lượng. Chính phủ cũng cần có chính sách khuyến khích nhà đầu tư trong nước mua lại các dự án chủ chốt của doanh nghiệp trong nước để bảo vệ một số ngành "nhạy cảm", cũng như bảo vệ thị trường...
Theo các chuyên gia tài chính cho rằng, trong lúc các doanh nghiệp đang suy yếu vì dịch Covid-19, mục tiêu hàng đầu là cân bằng tài chính. Do đó, nếu có sự trợ giúp kịp thời từ các chính phủ và các ngân hàng, doanh nghiệp sẽ không dễ dàng chấp thuận lời chào mua hấp dẫn với mức giá tốt từ các nhà đầu tư Trung Quốc.
