Sa tử cung là tình trạng tử cung sa xuống thoát ra khỏi cửa âm đạo. Bệnh thường gặp ở những phụ nữ đẻ nhiều, đẻ quá sớm, khó đẻ, thời gian đẻ kéo dài, phải dùng sức quá nhiều trong khi đẻ, sau đẻ phải lao động nặng quá sớm hoặc do nguyên nhân nào đó bụng bị ép lâu quá khiến dây chằng và đáy chậu bị tổn thương mà gây nên. Khi bị bệnh chị em có thể sử dụng một trong 2 bài thuốc Đông y để ngâm rửa như sau:
Trị sa tử cung và viêm loét tại chỗ: Chỉ xác sao 20g, ngũ bội tử 10g, đan sâm 15g, kha tử 10g. Tất cả đem sắc với 1500ml nước trong 30 phút, sau đó bỏ bã lấy nước xông bên ngoài cửa mình. Khi nước thuốc đã nguội bớt ở nhiệt độ vừa phải, tiếp tục ngâm âm hộ trong 20 phút. Mỗi ngày làm thuốc 2 lần, 20 ngày là 1 liệu trình.
Trong bài, kha tử và ngũ bội tử có khả năng thu sáp khiến tử cung có thể co lên, đan sâm hoạt huyết dưỡng huyết làm làm cải thiện tuần hoàn tại chỗ, chỉ xác có tác dụng tăng cường khả năng co bóp của cơ trơn giúp cho tử cung dần trở về vị trí bình thường.
Ngoài ra, kha tử và ngũ bội tử còn ức chế các vi khuẩn như tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, trực khuẩn mủ xanh..., chống viêm và giảm tiết dịch làm cho các vết loét ở niêm mạc nhanh liền sẹo. Bởi vậy, đây là bài thuốc ngâm rửa rất tốt cho các trường hợp sa tử cung có kèm theo viêm loét tại chỗ.
Một nghiên cứu khảo sát tác dụng trị liệu của bài thuốc này trên 40 bệnh nhân, tuổi đời từ 38 - 66, tuổi bệnh từ 1 - 17 năm, sau điều trị 1 liệu trình, đạt hiệu quả 95%, trong đó khỏi 18 ca (45%), đỡ nhiều 17 ca (42,5%), có chuyển biến 3 ca (7,5%) và không có hiệu quả 2 ca.
Tăng sức co bóp cơ trơn: Chỉ xác sao 30g, ích mẫu thảo 40g, thăng ma 10g. Tất cả đem sắc với 1,5 lít nước trong 20 phút, sau đó bỏ bã lấy nước xông và ngâm rửa tương tự như bài 1, mỗi ngày làm thuốc 2 lần, mỗi lần 20 phút, 7 ngày là 1 liệu trình. Nếu có kèm theo viêm loét thì gia thêm hoàng bá 20g và kim ngân hoa 20g.
Trong bài, cả ba vị thuốc đều có tác dụng làm hưng phấn tử cung, tăng cường sức co bóp của cơ trơn khiến cho tử cung dần dần co lên và trở lại vị trí bình thường. Một nghiên cứu khảo sát dụng trị liệu của bài thuốc này trên 31 bệnh nhân, tuổi đời từ 41 - 72, tuổi bệnh từ 6 tháng đến 20 năm, đạt hiệu quả 96,77%, trong đó khỏi 21 ca (67,74%), đỡ nhiều 7 ca (22,58%), có chuyển biến 2 ca (6,45%), không có hiệu quả 1 ca.
Hai bài thuốc trên đây đều đơn giản, dễ chế, dễ sử dụng và rẻ tiền, có thể dùng đơn độc hoặc phối hợp với những phương pháp trị liệu khác. Các vị thuốc có thể mua tại những cơ sở Đông y dược có giấy phép hành nghề.
ThS Hoàng Khánh Toàn (nguyên Chủ nhiệm khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)
