Phát hiện loại ấu trùng hiếm gặp
Gần đây, có rất nhiều người dân, đặc biệt ở các tỉnh miền núi bị viêm ngứa da hoặc viêm xoang. Bệnh gây ra bởi sinh vật nhỏ màu trắng dài khoảng 1cm, người dân gọi là “sâu xoang”. Một bệnh nhân từ Sơn La, bị ngứa toàn thân trong khoảng 4 năm, đã nhiều lần điều trị tại các cơ sở dân gian, nhưng không khỏi hẳn. Bệnh nhân thấy khó chịu và hoang mang, nên đã xuống khám tại Viện Sốt rét, Ký sinh trùng và Côn trùng T.Ư. Trong quá trình điều trị, các bác sĩ đã nhìn thấy các ấu trùng giun di chuyển dưới da bệnh nhân, một số chui lên khỏi bề mặt da. Các bác sĩ nơi đây đã phối hợp với các nhà khoa học thuộc Phòng Ký sinh trùng học, Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam để định loại các ấu trùng trên.
PGS.TS Phạm Ngọc Doanh, Phòng Ký sinh trùng học, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật cho biết, qua phân tích hình thái và phân tử các nhà khoa học đã xác định đó là ấu trùng giun tròn thuộc giống Oxyspirura, ký sinh đặc trưng ở lớp Chim. Giống Oxyspirura gồm 84 loài. Tuy nhiên, vào năm 2020, trên ngân hàng gene (GenBank) chỉ có trình tự gene của một loài O. petrowi. Loài này phổ biến ở châu Mỹ, châu Âu và tương đồng với trình tự gene 18S của mẫu ấu trùng thu từ bệnh nhân ở mức 96,6%. Vì vậy, mầm bệnh chưa được xác định đến loài, có thể là loài mới hoặc một loài đã được mô tả nhưng chưa có dữ liệu phân tử. Thông tin đầu tiên về ca bệnh này đã nhanh chóng được đăng trên tạp chí Bệnh truyền nhiễm mới nổi (Emerging Infectious Disease) thuộc danh mục SCI-E uy tín có chỉ số Impact Factor cao > 7.0.
Thực tế, năm 1970 một bác sĩ nhãn khoa người Mỹ (Schultz, 1970) đã phát hiện ấu trùng giun tròn ở nhãn cầu của một bệnh nhân trở về Mỹ sau 1 năm sống ở Việt Nam. Tác giả không phân tích phân tử và cũng chưa định loại ấu trùng đến loài, nhưng cũng cho rằng ấu trùng có thể thuộc giống Oxyspirura. Ca bệnh này được đăng trên tạp chí Nhãn khoa của Mỹ (American Journal of Ophthalmology).
Giun ký sinh ở gia cầm gây bệnh cho người
PGS.TS Phạm Ngọc Doanh nhấn mạnh: “Ấu trùng giun tròn Oxyspirura ký sinh ở gia cầm gây bệnh cho người hiện chưa được hiểu rõ. Điều đáng quan tâm là hiện nay nhiều người Việt Nam bị nhiễm ấu trùng giun tròn này. Vì vậy, vấn đề cấp thiết cần làm sáng tỏ là xác định loài giun tròn nào ký sinh ở gia cầm sản sinh ra ấu trùng gây bệnh cho con người? Loài động vật nào là nguồn dự trữ và phát tán mầm bệnh? Vật chủ nào đóng vai trò trung gian truyền bệnh? Con đường nhiễm bệnh cho con người như thế nào? Từ đó đưa ra biện pháp phòng và trị bệnh thích hợp. Giải quyết được những câu hỏi này sẽ cung cấp cơ sở khoa học để hiểu rõ về bệnh mới nổi, tránh tâm lý hoang mang, đồng thời hướng dẫn người dân cách phòng trị bệnh, giảm chi phí điều trị và bảo vệ sức khỏe cộng đồng”.
Các bệnh giun sán thường bị người dân lãng quên, thậm chí kể cả bác sĩ. Bên cạnh đó, bệnh còn bị chẩn đoán nhầm với các bệnh lý khác. Giun sán thường đi vào cơ thể thông qua da hay miệng. Người bị nhiễm giun sán có thể từ một loại hay nhiều loại. Theo đó, thói quen ăn rau sống không rửa sạch, thịt tái, nuôi thú cưng... là những tác nhân chính gây nhiễm giun đũa chó, sán lá gan lớn nói riêng và các bệnh giun sán nói chung.
GS Bùi Công Hiển, Hội Côn trùng học Việt Nam cho hay, chó mèo nhà nuôi cũng có thể là vật chủ mang sán lá gan. Khi chó mèo ăn cá sống nhiễm ấu trùng sán, rồi nhiễm sán, thải mầm bệnh ra môi trường, lại tiếp tục làm cá nhiễm ấu trùng và nguy cơ lây sang người. Để phòng tránh bệnh, người dân cần ăn chín, uống nước đun sôi để nguội; rửa tay trước khi ăn hay sau khi nô đùa với chó, mèo; dọn dẹp phân chó, mèo vào túi và vứt vào thùng rác; chích ngừa, tẩy giun định kỳ cho thú nuôi...
