Theo y học cổ truyền, huyết áp thấp phần lớn do khí huyết hư nhược gây nên. Dấu hiệu của người bị huyết áp thấp là mệt lả, hoa mắt chóng mặt, khó tập trung và dễ cáu, cảm giác buồn nôn, có thể suy giảm khả năng tình dục, da khô nhăn, rụng tóc, vã mồ hôi vẫn lạnh, thở dốc, nói hụt hơi nhất là sau khi leo cầu thang… Nếu không điều trị thì khi huyết áp hạ quá thấp sẽ làm nhịp tim nhanh, gây choáng, ngất – một trong những nguyên nhân gây tai biến, nhồi máu cơ tim, suy thận... nguy hiểm cho tính mạng.
Thịt gà vị ngọt tính ấm có công dụng bổ tinh ích tủy, ôn trung ích khí; nhân sâm vốn là thuốc đại bổ nguyên khí, có khả năng nâng cao năng lực hoạt động của các cơ quan trong cơ thể, tăng cường trương lực mạch máu, thúc đẩy tuần hoàn huyết dịch và cải thiện quá trình cung cấp oxy. Vì vậy, phối hợp hai loại thực phẩm này với nhau cùng với các vị thuốc tạo nên món ăn có tác dụng làm tăng chỉ số huyết áp rất tốt.
Gà hầm nhân sâm + hoàng kỳ: Gà mái một con (1kg), nhân sâm 10g, hoàng kỳ 30g, ngũ vị tử 15g. Gà làm thịt chặt miếng; Các vị thuốc cho vào túi vải, buộc kín miệng. Tất cả bỏ vào nồi hầm lửa nhỏ cho thật nhừ, bỏ bã thuốc chế thêm gia vị, dùng làm canh ăn. Công dụng: Ích khí trợ dương, bổ tâm dưỡng huyết. Món này rất thích hợp cho người bị huyết áp thấp thể Tâm tỳ lưỡng hư biểu hiện bằng các triệu chứng: Mệt mỏi nhiều, hay có cảm giác khó thở, chân tay rã rời, đầu choáng mắt hoa, dễ có cảm giác hồi hộp trống ngực, hay vã mồ hôi, ăn kém, chậm tiêu, sắc mặt nhợt nhạt, đại tiện lỏng nát, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt.
Canh gà hỗn hợp: Thịt gà 50g, thịt bò 100g, bầu dục bò 1 quả, bầu dục chó 1 quả, kỷ tử 10g, thỏ ty tử 10g, nhục thung dung 6g. Bầu dục bò và chó làm sạch, bổ đôi, ngâm nước lạnh trong 30 phút; thịt bò và thịt gà thái miếng; các vị thuốc cho vào túi vải, buộc kín miệng. Tất cả cho vào nồi hầm lửa nhỏ cho thật nhừ rồi bỏ bã thuốc, chế thêm hạt tiêu, gừng tươi thái chỉ và gia vị vừa đủ, chia ăn vài lần trong ngày. Món này rất thích hợp với người huyết áp thấp thể bệnh Thận dương hư suy với các biểu hiện đầu choáng mắt hoa, tai ù điếc, hay quên, lưng đau gối mỏi, sắc mặt nhợt nhạt, tinh thần mỏi mệt, sợ lạnh, tay chân lạnh, tiểu tiện nhiều lần về đêm, ăn kém, đại tiện lỏng nát, chất lưỡi nhợt.
Đùi gà hầm hồng sâm: Đùi gà 2 cái, hồng sâm 3g, kỷ tử 20g, rau sống, hành, gừng tươi, rượu vang, đường trắng, bột mì vừa đủ. Hồng sâm thái phiến mỏng, đem ngâm với 150 ml rượu trắng trong 3 ngày; đùi gà rửa sạch, để ráo nước rồi rán vàng. Phi hành, gừng cho thơm, bỏ đùi gà, rượu sâm, kỷ tử và gia vị vào hầm cho thật nhừ, chế thêm một chút bột mì cho sánh rồi đổ ra đĩa, ăn nóng. Công dụng: Ích khí, bổ hư, dùng cho người bị huyết áp thấp có kèm theo mệt mỏi (mất sức, chân tay rã rời), chán ăn, đại tiện lỏng loãng, lưng đau gối mỏi.
Gà mái hầm nhân sâm: Nhân sâm 5g thái phiến; gà mái 1 con (chừng 750g) bỏ phủ tạng, luộc sôi khoảng 3 phút rồi cho vào nồi đất hầm thật nhừ cùng nhân sâm, thêm gia vị, chia ăn vài lần. Bài thuốc này thích hợp với bệnh nhân huyết áp thấp kèm theo các biểu hiện gầy yếu, mặt nhợt nhạt, mệt mỏi, hay khó thở, chóng mặt, trí nhớ giảm sút...
BS Khánh Hoàng (Hội Đông y Việt Nam)
