Đội ngũ trí thức lớn mạnh đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước

Phát triển đội ngũ trí thức là vô cùng quan trọng, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước, nền kinh tế tri thức và cuộc CMCN lần thứ tư. Người trí thức đúng nghĩa là phải hiểu biết và biết đem cái trí thức đó áp dụng vào thực tế.

Nhân sự kiện kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Báo Tri thức và Cuộc sống có cuộc trò chuyện với TSKH Phan Xuân Dũng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.

TSKH Phan Xuân Dũng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.

TSKH Phan Xuân Dũng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.

- “Trí thức là vốn liếng quý báu của dân tộc. Ở nước khác như thế, ở Việt Nam càng như thế…”, Chủ tịch suy nghĩ như nào về vai trò, địa vị của trí thức hôm xưa, hôm nay và hôm sau?

Bác Hồ kính yêu đã khẳng định: “Trí thức là vốn liếng quý báu của dân tộc. Ở nước khác như thế, ở Việt Nam càng như thế. Chứng thực là trong cuộc kháng chiến cứu quốc này, những người trí thức Việt Nam đã chung một phần quan trọng. Một số thì trực tiếp tham gia vào công việc kháng chiến, hy sinh cực khổ, chen vai thích cánh với bộ đội nhân dân. Một số thì hăng hái hoạt động giúp đỡ ở ngoài… Địa vị những người trí thức ái quốc Việt Nam sẽ là cùng với toàn thể đồng bào, kiến thiết một nước Việt Nam mới, một nước Việt Nam thống nhất và độc lập, dân chủ, tự do, hạnh phúc” [Trích Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 184].

Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thức rõ vị trí, vai trò của người trí thức đối với cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, khi cho rằng: “Lực lượng chủ chốt của cách mạng là công nhân và nông dân… Nhưng cách mạng cũng cần có lực lượng của trí thức”.

Với tư tưởng và quan điểm xuyên suốt về trọng dụng trí thức, Bác Hồ đã quy tụ xung quanh mình rất nhiều những trí thức nổi tiếng toàn tâm, toàn ý vì đất nước và nhân dân. Tuy nhiên, là một nhà thực hành và lấy hiệu quả công việc cụ thể làm thước đo, nên Người đề cao và đánh giá những trí thức thực học, thực nghiệp, tức là người có những đóng góp thiết thực, cụ thể cho đất nước, cho nhân dân và cho xã hội bằng những sáng kiến, công trình.

"Trí thức là vốn liếng quý báu của dân tộc. Ở nước khác như thế, ở Việt Nam càng như thế… Địa vị những người trí thức ái quốc Việt Nam sẽ là cùng với toàn thể đồng bào, kiến thiết một nước Việt Nam mới, một nước Việt Nam thống nhất và độc lập, dân chủ, tự do, hạnh phúc” - Chủ tịch Hồ Chí Minh

Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Người khẳng định: “Trí thức là hiểu biết... Một người học xong đại học, có thể gọi là trí thức. Song y không biết cày ruộng, không biết làm công, không biết đánh giặc, không biết làm nhiều việc khác. Nói tóm lại: công việc thực tế, y không biết gì cả. Thế là y chỉ có trí thức một nửa. Trí thức của y là trí thức học sách, chưa phải trí thức hoàn toàn. Y muốn thành một người trí thức hoàn toàn, thì phải biết đem cái trí thức đó áp dụng vào thực tế” [Trích Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 275].

Chúng ta có thể khẳng định, nhờ có Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đất nước có được một đội ngũ trí thức xuất thân từ công nhân, nông dân, bộ đội, thanh niên xung phong, đủ khả năng gánh vác nhiệm vụ nặng nề cùng nhân dân tiến hành sự nghiệp cách mạng, công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, phát triển nền kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế hiện nay.

- Thực hiện tư tưởng trọng dụng trí thức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, những năm gần đây, Đảng và Nhà nước có nhiều chủ trương, chính sách nhằm thu hút đội ngũ này?

Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 6/8/2008 Hội nghị Trung ương 7 khóa X (2008) về “Xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” định nghĩa: “Trí thức là những người lao động trí óc, có trình độ học vấn cao về lĩnh vực chuyên môn nhất định, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, truyền bá và làm giàu tri thức, tạo ra những sản phẩm tinh thần và vật chất có giá trị đối với xã hội”.

Nghị quyết số 27-NQ/TW đưa ra 5 nhiệm vụ và giải pháp xây dựng đội ngũ trí thức trong giai đoạn hiện nay: Hoàn thiện môi trường và điều kiện thuận lợi cho hoạt động của trí thức; thực hiện chính sách trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức; tạo chuyển biến căn bản trong đào tạo, bồi dưỡng trí thức; đề cao trách nhiệm của trí thức, củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động các hội của trí thức; nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo của Ðảng đối với đội ngũ trí thức.

Đại hội XII của Đảng khẳng định: “Xây dựng đội ngũ trí thức ngày càng lớn mạnh, có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng trong hoạt động nghiên cứu, sáng tạo. Trọng dụng trí thức trên cơ sở đánh giá đúng phẩm chất, năng lực và kết quả cống hiến. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đãi ngộ và tôn vinh xứng đáng những cống hiến của trí thức. Có cơ chế, chính sách đặc biệt để thu hút nhân tài của đất nước. Coi trọng vai trò tư vấn, phản biện, giám định xã hội của các cơ quan nghiên cứu khoa học trong việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội”.

Đại hội XIII của Đảng đặc biệt quan tâm đến xây dựng đội ngũ trí thức và thu hút nhân tài: “… Có cơ chế phát huy dân chủ, tự do sáng tạo và đề cao đạo đức, trách nhiệm trong nghiên cứu khoa học. Ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng, môi trường làm việc, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo của trí thức. Trọng dụng, đãi ngộ thỏa đáng đối với nhân tài, các nhà khoa học và công nghệ Việt Nam có trình độ chuyên môn cao ở trong nước và nước ngoài, nhất là các nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học có khả năng chủ trì các nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặc biệt quan trọng. Thật sự tôn trọng, tạo điều kiện nâng cao hiệu quả hoạt động tư vấn, phản biện của chuyên gia, đội ngũ trí thức”.

Có thể nhận định, các văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam gọi trí thức là “tầng lớp”, “đội ngũ” và xác định trí thức là một lực lượng có vị trí độc lập tương đối trong khối liên minh đại đoàn kết dân tộc, gồm: công nhân - nông dân - trí thức. Đảng ta đánh giá cao vai trò của đội ngũ trí thức trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII bàn về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng đội ngũ trí thức đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nên quan tâm và xem xét sâu sắc hơn về chiến lược phát triển đội ngũ trí thức, chính sách đối với nhân tài; nâng cao trách nhiệm của trí thức, chất lượng hoạt động của các hội trí thức.

- Thực tế cho thấy cơ chế, chính sách đối với đội ngũ trí thức nói chung, trí thức khoa học - công nghệ nói riêng còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng kinh tế số?

Vẫn phải thừa nhận rằng, cần và rất cần cơ chế, chính sách thực hiện sao cho đội ngũ trí thức, các nhà khoa học "sống bằng nghề" và có nhiều cố gắng, đóng góp cho sự phát triển của đất nước.

Cơ cấu đội ngũ tri thức còn nhiều bất hợp lý về khu vực, vùng miền, ngành nghề, độ tuổi… Trí thức tinh hoa và hiền tài còn ít, chuyên gia đầu ngành và các chức danh tương đương còn thiếu nghiêm trọng, đội ngũ kế cận có dấu hiệu hụt hẫng; chưa có nhiều tập thể khoa học, giáo dục - đào tạo, văn hóa, kinh tế mạnh, có uy tín ở khu vực và quốc tế.

- Điều mà đội ngũ trí thức, nhất là người đứng đầu Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam - cái nôi tập hợp đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong và ngoài nước - trăn trở nhất hiện nay là gì?

“Chiến lược quốc gia về phát triển đội ngũ trí thức giai đoạn 2021-2030” vẫn chưa được ban hành.

Phương thức hoạt động của các liên hiệp hội, hội trí thức chậm kiện toàn, chậm đổi mới theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

- Về Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trong chuỗi ngày hướng tới Lễ kỷ niệm 40 năm thành lập (26/3/1983-26/3/2023), Chủ tịch có thể chia sẻ mong muốn và kỳ vọng tương lai?

Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII sắp tới bàn về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng đội ngũ trí thức đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nên quan tâm và xem xét sâu sắc hơn về chiến lược phát triển đội ngũ trí thức, chính sách đối với nhân tài, ngân sách cho nghiên cứu khoa học - công nghệ; và đồng thời nâng cao trách nhiệm của trí thức, chất lượng hoạt động của các hội trí thức, như: Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam...

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cùng với các hội thành viên, tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc không ngừng nỗ lực thực hiện quyết liệt các chiến lược, kế hoạch mang tính chiến lược, khẳng định vai trò và vị thế của một tổ chức đại diện tập hợp đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ của Việt Nam; tập trung định hướng lại mục tiêu, tầm nhìn mô hình tổ chức, kế hoạch nguồn lực nhân sự - tài chính, truyền thông và quảng bá hình ảnh của tổ chức; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động; chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số nhằm thích ứng bối cảnh mới nền kinh tế tri thức và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

“Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ ‘là một bộ phận trong lực lượng cách mạng, trí thức có nhiệm vụ thi đua phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân’, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam luôn mang trên mình nhiệt huyết cách mạng, khát vọng vươn lên, đưa khoa học và công nghệ trở thành động lực, là quốc sách hàng đầu để phát triển đất nước, phát triển đất nước phải dựa và bằng khoa học và công nghệ” - TSKH. Phan Xuân Dũng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.


Theo Đời sống
Khát vọng hóa rồng

Khát vọng hóa rồng

TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch VUSTA khẳng định, những “điểm sáng” đối ngoại trong năm 2023 giúp Việt Nam nâng tầm, trở thành trung tâm chính trị - kinh tế - an ninh trong khu vực và thế giới.
Đảng ủy VUSTA triển khai nhiệm vụ năm 2024

Đảng ủy VUSTA triển khai nhiệm vụ năm 2024

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2023, phương hướng, nhiệm vụ năm 2024, đồng chí Phạm Quang Thao, Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ tịch VUSTA, đánh giá cao vai trò công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các chi bộ.
back to top