Xin giới thiệu các bài thuốc theo 3 giai đoạn bệnh có gia giảm như sau:
Giai đoạn khởi phát
Đây là bệnh ở thời kỳ đầu phong hàn xâm phạm vào bì mao và phế vệ.
Triệu chứng bao gồm phát sốt, sợ gió lạnh, hắt hơi, ngạt mũi, khát không nhiều, ho ít đàm, hoặc đàm khó khạc, mạch phù sác. Pháp trị là sơ phong thanh nhiệt, tuyên phế chỉ khái.
 |
| Điều trị y học cổ truyền đối với người bệnh Covid-19 trên thực tế không đơn giản, phải tùy giai đoạn bệnh, tùy triệu chứng, qua thăm khám thầy thuốc sẽ có hướng dẫn cụ thể. Ảnh tư liệu: Bệnh nhân điều trị tại Trung tâm Hồi sức Tích cực Covid-19 Bệnh viện Bạch Mai tại TPHCM. |
Dùng một trong các bài thuốc thang sau. Đối với dạng thuốc thang thông thường ngày sắc 1 thang, uống chia làm 3 lần, sau khi ăn.
- Ngân kiều tán gia xuyên tâm liên, thanh cao hoa vàng.
- Ngân kiều tán gia giảm. Nếu người bệnh có rối loạn tiêu hóa gia bạch truật, hoắc hương; nếu có ho gia mạch môn, tử uyển, trần bì, bán hạ.
- Sâm tô tán.
- Nhân sâm bại độc tán.
- Hạnh tô tán.
Giai đoạn toàn phát
Bệnh có thể biểu hiện ở khí phận hay dinh phận. Nhiệt tà nhập vào những vị trí khác nhau nên xuất hiện các triệu chứng lâm sàng khác nhau.
Bệnh biểu hiện ở phần khí
Bệnh có thể biểu hiện nhiệt chủ yếu ở phế, có thể kết hợp ở vị và đại trường.
Triệu chứng: Sốt, phiền khát, phiền táo, bất an, ho đờm đặc vàng, khó khạc. Khí suyễn, có thể ho ra máu, tiểu đỏ, lưỡi đỏ, rêu vàng khô hoặc nhớt, mạch hoạt sắc. Pháp trị: Tuyên phế, thanh nhiệt, định suyễn.
Bài thuốc Ma hạnh thạch cam thang, có thể gia thêm xuyên tâm liên.
Người bệnh có sốt cao khát nhiều, tâm phiền mạch hồng đại, rêu lưỡi vàng khô... dùng thêm sinh thạch cao, gia thêm tri mẫu và ngạnh mễ; có táo bón gia thêm các vị nhuận táo thông tiện hoặc kết hợp bài Điều vị thừa khí thang: Đại hoàng, cam thảo, mang tiêu.
Trường hợp người bệnh có các triệu chứng tả lỵ nhiều lần, hậu môn nóng rát, mạch sác, miệng khát, rêu vàng khô, dùng kết hợp bài Cát căn cầm liên thang, có thể gia thêm xuyên tâm liên 12g.
Bệnh biểu hiện ở phần dinh
Nếu bệnh nặng nhiệt thương dinh âm (âm hư nội nhiệt) có biểu hiện: Sốt cao li bì, tâm phiền khó ngủ, hoặc nói lảm nhảm, miệng khô, khó thở lưỡi đỏ tươi, mạch trầm tế hoạt, tế sác hoặc phù đại.
Pháp trị: Thanh dinh thấu nhiệt. Bài thuốc Thanh dinh thang.
Trường hợp bệnh nặng nguy kịch: Người bệnh thở khó, cử động thở nhanh hay phải có hỗ trợ thông khí, bán hôn mê, phiền táo, ra mồ hôi chi lạnh, chất lưỡi ám tối, rêu dày dơ hay táo, mạch phù đại vô căn phải chuyển người bệnh đến bệnh viện hoặc các cơ sở điều trị Covid-19.
Giai đoạn hồi phục
Nếu có các triệu chứng của phế tỳ khí hư: Khí đoản, mệt mỏi, ăn kém, buồn nôn, bụng đầy, đại tiện vô lực, đại tiện lỏng, lưỡi nhạt bệu, rêu trắng dơ. Pháp trị: Kiện tỳ ích khí. Dùng bài thuốc Bảo nguyên thang.
Nếu có biểu hiện của Khí âm lưỡng hư: Khí đoản, mệt mỏi, ăn kém, miệng khô khát, bồn chồn, ra mồ hôi, ho khan có ít đờm, lưỡi khô ít tân dịch, mạch tế hoặc vô lực, ... Pháp trị: Bổ khí dưỡng phế. Dùng một trong các bài thuốc sau: Thập toàn đại bổ, có thể bỏ nhục quế, gia tri mẫu; Sinh mạch tán; Nhân sâm dưỡng vinh thang
Trường hợp bệnh lâu có âm hư kèm tâm quý, huyết áp thấp, dùng một trong các bài thuốc sau: Lục vị địa hoàng hoàn hợp Sinh mạch ẩm. Hoặc Dưỡng âm thanh phế thang, có thể gia thêm đẳng sâm.
Việc điều trị thuốc y học cổ truyền đối với người bệnh Covid-19 trên thực tế không đơn giản, phải tùy giai đoạn bệnh, tùy triệu chứng, qua thăm khám thầy thuốc sẽ có hướng dẫn cụ thể trên từng người bệnh mới an toàn và có hiệu quả. Do đó, mọi người không nên tự mua và sử dụng các loại thuốc trôi nổi trên thị trường dù là tân dược hay thuốc Đông y. Việc tự dùng thuốc tiềm ẩn nguy cơ không an toàn, không hiệu quả.
BSCKII Huỳnh Tấn Vũ (Trưởng Đơn vị Điều trị Ban ngày, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM - Cơ sở 3)
