Điều chỉnh gene trên người có thể là thảm họa?

Bộ gene hiện tại đã quá hoàn chỉnh, cắt bỏ một đoạn có thể ảnh hưởng nhiều điều mà con người chưa kiểm soát được.

<p>Ng&agrave;y 26/11, nh&agrave; khoa học Hạ Kiến Khu&ecirc; (Đại học Khoa học v&agrave; C&ocirc;ng nghệ Hoa Nam) c&ocirc;ng bố đ&atilde; d&ugrave;ng kĩ thuật chỉnh sửa gene (Genome Editing) loại bỏ gene CCR5 để tạo n&ecirc;n hai b&eacute; g&aacute;i sinh đ&ocirc;i c&oacute; khả năng miễn nhiễm với HIV.&nbsp;</p> <p>C&ocirc;ng tr&igrave;nh của PGS Hạ Kiến Khu&ecirc; b&ugrave;ng nổ cuộc tranh c&atilde;i khắp nơi về &aacute;p dụng c&ocirc;ng nghệ gene tr&ecirc;n người, đặc biệt l&agrave; chỉnh sửa gene, với quan ngại về t&ocirc;n gi&aacute;o, đạo đức, ph&aacute;p luật.&nbsp;</p> <p>C&ocirc;ng nghệ chỉnh sửa gene sử dụng c&ocirc;ng cụ CRISPR đ&atilde; từng được tạp ch&iacute; khoa học danh tiếng Science chọn l&agrave; đột ph&aacute; trong năm 2015. Sau đ&oacute; nhiều nghi&ecirc;n cứu về chỉnh sửa gene đ&atilde; được c&ocirc;ng bố &aacute;p dụng tr&ecirc;n chuột như HIV, ung thư, bệnh Hungtinton, vi khuẩn E. coli, muỗi. Tuy nhi&ecirc;n nhiều nh&agrave; khoa học cho rằng việc chỉnh sửa gene tr&ecirc;n người chỉ n&ecirc;n được chấp nhận nhưng trong điều kiện nhất định như sửa một căn bệnh khuyết tật hoặc gặp vấn đề y khoa nghi&ecirc;m trọng.&nbsp;</p> <p>Tại Nhật Bản, c&aacute;c nh&agrave; khoa học nghi&ecirc;n cứu c&aacute;c vấn đề tr&ecirc;n con người, kể cả từ mức tế b&agrave;o, đều phải trải qua qu&aacute; tr&igrave;nh đăng k&iacute; v&agrave; cam kết tu&acirc;n theo c&aacute;c qui định đ&atilde; được đặt ra.&nbsp; PGS Trần Đăng Xu&acirc;n, Trưởng ph&ograve;ng th&iacute; nghiệm Sinh l&yacute; Thực vật v&agrave; Sinh h&oacute;a (Đại học Hiroshima, Nhật Bản) n&ecirc;u quan điểm, việc chỉnh sửa gene hoặc c&aacute;c c&ocirc;ng nghệ gene &aacute;p dụng tr&ecirc;n người, thậm ch&iacute; ngay tr&ecirc;n thực vật, cần được trải qua c&aacute;c bước kiểm tra an to&agrave;n hết sức cẩn thận.&nbsp;</p> <p>&quot;Hiện con người c&ograve;n biết qu&aacute; &iacute;t về sự tương t&aacute;c giữa c&aacute;c gene (gene interaction) d&ugrave; đ&atilde; ho&agrave;n th&agrave;nh việc giải m&atilde; bộ gene người, cũng như của c&acirc;y l&uacute;a. Nhưng để hiểu hết sự tương t&aacute;c lẫn nhau của c&aacute;c gene l&agrave; c&ocirc;ng việc phức tạp, đ&ograve;i hỏi thời gian rất d&agrave;i&quot;, PGS Xu&acirc;n n&oacute;i.</p> <p>&Ocirc;ng Xu&acirc;n v&iacute; von, như trong một lớp học c&oacute; 30 học sinh, gi&aacute;o vi&ecirc;n biết hết ng&agrave;y th&aacute;ng năm sinh, l&yacute; lịch, m&atilde; số sinh vi&ecirc;n, vị tr&iacute; ngồi... nhưng mối tương t&aacute;c v&agrave; quan hệ ri&ecirc;ng tư giữa c&aacute;c học sinh c&ugrave;ng lớp với nhau, hay với gia đ&igrave;nh, họ h&agrave;ng, bạn b&egrave;, mọi người trong x&atilde; hội... rất phức tạp v&agrave; kh&ocirc;ng thể biết ngay được.&nbsp;</p> <p><strong>Với thực vật nhiều c&acirc;u hỏi khoa học chưa trả lời được&nbsp;</strong></p> <p>Thực tế một trong c&aacute;c kĩ thuật gene hiện tại chọn lọc &aacute;p dụng chỉ thị ph&acirc;n tử (Marker Assisted Selection) trong lai giống c&acirc;y trồng với năng suất cao, khả năng chống bệnh tốt, phẩm chất ngon... chỉ đạt được một số kết quả tạm thời.&nbsp;</p> <p>L&iacute; do l&agrave; c&aacute;c chỉ thị ph&acirc;n tử n&agrave;y d&ugrave; c&oacute; li&ecirc;n quan đến c&aacute;c gene, hoặc c&aacute;c đoạn gene c&oacute; li&ecirc;n quan đến c&aacute;c t&iacute;nh trạng tr&ecirc;n, nhưng đ&oacute; chỉ l&agrave; c&aacute;c li&ecirc;n quan bề mặt. Sự tương t&aacute;c b&ecirc;n trong của c&aacute;c t&iacute;nh trạng tr&ecirc;n với c&aacute;c gene kh&aacute;c kh&ocirc;ng li&ecirc;n quan trực tiếp đến c&aacute;c t&iacute;nh trạng được con người quan t&acirc;m, phần lớn chưa được biết đến.&nbsp;</p> <p>C&aacute;c nghi&ecirc;n cứu đ&atilde; chỉ r&otilde;, một gene c&oacute; thể quyết định một hoặc nhiều t&iacute;nh trạng, hoặc một t&iacute;nh trạng c&oacute; thể được quyết định bởi nhiều gene, v&igrave; c&aacute;c gene tr&ecirc;n một cơ thể sống kh&ocirc;ng hoạt động độc lập. Tr&ecirc;n con người, sự tương t&aacute;c n&agrave;y v&ocirc; c&ugrave;ng phức tạp v&agrave; con người c&ograve;n biết được qu&aacute; &iacute;t.</p> <p>Tr&ecirc;n c&acirc;y trồng, khi gene được người đưa v&agrave;o qua chọn lọc ph&acirc;n tử thường tạo n&ecirc;n c&aacute;c t&iacute;nh trạng tạm thời, những t&iacute;nh trạng n&agrave;y sẽ phần lớn mất dần qua một thời gian ngắn. Đ&acirc;y cũng l&agrave; vấn đề đang l&agrave;m c&aacute;c nh&agrave; khoa học đau đầu chưa t&igrave;m ra được hết l&iacute; do.&nbsp;</p> <p>Kĩ thuật chuyển gene tr&ecirc;n thực vật, hoặc ngay cả c&ocirc;ng nghệ sửa đổi gene tạo n&ecirc;n c&aacute;c t&iacute;nh trạng mới, phục vụ cho mục đ&iacute;ch của con người trong một thời gian ngắn. Ngược lại, chọn lọc tự nhi&ecirc;n hoặc đột biến tự nhi&ecirc;n tạo n&ecirc;n c&aacute;c t&iacute;nh trạng mới cần thời gian d&agrave;i, h&agrave;ng trăm, thậm ch&iacute; h&agrave;ng triệu năm. Kết quả chỉ giữ lại c&aacute;c t&iacute;nh trạng c&oacute; lợi cho sự tiến h&oacute;a của lo&agrave;i đ&oacute;.&nbsp;</p> <p>Hiện tại, bằng kĩ thuật chuyển gene, một số c&acirc;y trồng như cải dầu, ng&ocirc;, b&ocirc;ng, đậu n&agrave;nh, b&iacute;, c&agrave; chua, l&uacute;a hạt v&agrave;ng đ&atilde; được một số nước trong đ&oacute; c&oacute; Mỹ sử dụng. Tuy nhi&ecirc;n việc sử dụng c&acirc;y trồng biến đổi gene vẫn l&agrave; đề t&agrave;i tranh c&atilde;i của c&aacute;c nh&agrave; khoa học, v&agrave; quốc gia, với mối lo ngại g&acirc;y ra c&aacute;c ảnh hưởng đến m&ocirc;i trường, sự đa dạng sinh học v&agrave; sức khỏe con người, tuy chưa c&oacute; bằng chứng r&otilde; r&agrave;ng.&nbsp;</p> <p>PGS Trần Đăng Xu&acirc;n cho rằng, việc loại bỏ gene CCR5 để tạo c&aacute; thể con người miễn nhiễm với HIV cần được nghi&ecirc;n cứu kĩ lưỡng. Kh&ocirc;ng ai d&aacute;m chắc việc mất đi gene CCR5 gi&uacute;p ngăn ngừa HIV, nhưng sẽ tạo n&ecirc;n thay đổi quan trọng hiện chưa được biết đến trong cơ thể v&agrave; bộ gene của con người, đang từng được coi l&agrave; qu&aacute; ho&agrave;n hảo.&nbsp;</p> <p>Biết đ&acirc;u sự mất đi gene CCR5, hoặc c&aacute;c gene kh&aacute;c c&oacute; li&ecirc;n quan đến bệnh tật, lại dẫn đến một loạt c&aacute;c &quot;hậu họa&quot; kh&aacute;c như sự tuyệt chủng, biến dị... v&agrave; trước mắt l&agrave;m thụt l&ugrave;i đi sự tiến h&oacute;a của con người.&nbsp;</p> <p>Tuy nhi&ecirc;n, PGS Xu&acirc;n đồng t&igrave;nh với quan điểm của nh&agrave; khoa học Hạ Kiến Khu&ecirc; rằng, việc chỉnh sửa gene &aacute;p dụng tr&ecirc;n con người l&agrave; việc tất yếu sẽ xảy ra. &Ocirc;ng Hạ Kiến Khu&ecirc; đ&atilde; tuy&ecirc;n bố: &quot;nếu t&ocirc;i kh&ocirc;ng l&agrave;m sẽ c&oacute; người kh&aacute;c l&agrave;m&quot;.&nbsp;</p> <table align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="0"> <tbody> <tr> <td><img alt="Ông Hạ Kiến Khuê (giữa) tại hội nghị quốc tế lần thứ 2 về chỉnh sửa gene tại Hồng Kông ngày 28/11." src="https://khds.1cdn.vn/2018/12/01/ha-kien-khue-4572-1543631522.jpg" /></td> </tr> <tr> <td> <p>&Ocirc;ng Hạ Kiến Khu&ecirc; (giữa) tại hội nghị quốc tế lần thứ 2 về chỉnh sửa gene tại Hồng K&ocirc;ng ng&agrave;y 28/11.</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p><strong>Việc l&agrave;m đầy mạo hiểm</strong></p> <p>PGS Xu&acirc;n cho biết việc chỉnh sửa gene tr&ecirc;n c&aacute; thể sống l&agrave; con người khi kh&ocirc;ng kiểm chứng được sự tương t&aacute;c của c&aacute;c gene được th&ecirc;m v&agrave;o hoặc bị loại bỏ đi, l&agrave; việc l&agrave;m đầy mạo hiểm v&agrave; cần được can thiệp sớm của x&atilde; hội, luật ph&aacute;p, v&agrave; cộng đồng khoa học quốc tế.&nbsp;</p> <p>Nếu kh&ocirc;ng việc n&agrave;y sẽ xảy ra vấn đề b&iacute; mật tạo ra c&aacute;c c&aacute; thể con người bằng kĩ thuật gene để phục vụ cho lợi &iacute;ch kinh tế, ch&iacute;nh trị của c&aacute; thể, hoặc một nh&oacute;m c&aacute; thể con người, hơn l&agrave; cho to&agrave;n bộ x&atilde; hội hoặc lo&agrave;i người.&nbsp;</p> <p>C&ocirc;ng bố về th&iacute; nghiệm của nh&agrave; khoa học Hạ Kiến Khu&ecirc; bỏ qua c&aacute;c kiểm tra an to&agrave;n v&agrave; &aacute;p dụng ngay tr&ecirc;n con người đặt ra y&ecirc;u cầu cấp thiết cần phải c&oacute; c&aacute;c qui định chặt chẽ về nghi&ecirc;n cứu v&agrave; luật ph&aacute;p trong việc &aacute;p dụng c&aacute;c kĩ thuật gene &aacute;p dụng tr&ecirc;n con người.&nbsp;</p> <p>&Ocirc;ng chia sẻ, kh&ocirc;ng chỉ với c&ocirc;ng nghệ về chỉnh sửa gene, c&aacute;c nh&agrave; khoa học trong tương lai gần c&oacute; thể thậm ch&iacute; tạo n&ecirc;n &quot;si&ecirc;u người nh&acirc;n tạo&quot; theo &yacute; muốn của m&igrave;nh, hay &quot;Superman&quot;, điều hiện tại chỉ thấy trong c&aacute;c phim khoa học. V&iacute; như đột ph&aacute; t&igrave;m ra bom nguy&ecirc;n tử, nếu sử dụng cho mục đ&iacute;ch h&ograve;a b&igrave;nh th&igrave; rất tuyệt vời, nhưng nếu sử dụng cho chiến tranh th&igrave; thực sự sẽ l&agrave; thảm họa của to&agrave;n nh&acirc;n loại.</p> <div> <p>PGS. TS Trần Đăng Xu&acirc;n l&agrave; nh&agrave; khoa học người Việt đang sinh sống v&agrave; l&agrave;m việc tại Nhật Bản.</p> <p>&Ocirc;ng c&oacute; hơn 110 c&ocirc;ng tr&igrave;nh đăng tr&ecirc;n c&aacute;c tạp ch&iacute; khoa học quốc tế trong danh mục ISI v&agrave; 130 b&agrave;i trong danh mục Scopus, với điểm H-index l&agrave; 24.&nbsp;</p> <p>&Ocirc;ng từng đoạt một số giải thưởng như Sao Th&aacute;ng Gi&ecirc;ng khi c&ograve;n l&agrave; sinh vi&ecirc;n, đồng giải thưởng c&ocirc;ng tr&igrave;nh xuất sắc nhất của Hội Khoa học Cỏ dại Nhật Bản năm 2010, giải thưởng Kusunoki của tỉnh Miyazaki, Nhật Bản năm 2008, giải thưởng nghi&ecirc;n cứu m&ocirc;i trường của Dầu mỏ Showa năm 2003.&nbsp;</p> <p>Đặc biệt trong hai năm li&ecirc;n tiếp 2017 v&agrave; 2018, PGS. TS Xu&acirc;n đ&atilde; hai lần nhận giải thưởng Phoenix Outstanding Researcher Award d&agrave;nh cho c&aacute;c nh&agrave; khoa học trẻ dưới 45 tuổi của Đại học Hiroshima.&nbsp;</p> <p>&Ocirc;ng l&agrave; một trong 100 nh&agrave; khoa học trẻ của Việt Nam tại nước ngo&agrave;i tham gia chương tr&igrave;nh Đổi mới S&aacute;ng tạo do Ch&iacute;nh phủ Việt Nam, Bộ Khoa học C&ocirc;ng nghệ, v&agrave; Bộ Kế hoach Đầu tư tổ chức v&agrave;o th&aacute;ng 8/2018 tại Việt Nam.&nbsp;</p> </div>

Theo vnexpress.net
Bệnh dại lây qua đường nào?

Bệnh dại lây qua đường nào?

Đường lây bệnh dại phổ biến nhất là do bị động vật dại cắn, bên cạnh đó bệnh còn có thể lây từ nước bọt của chó, mèo dại hoặc động vật khác mắc bệnh do cào hoặc liếm vào vết thương, vùng da bị trầy xước của cơ thể.
back to top