Hạ natri máu (hyponatremia) là tình trạng nồng độ natri trong máu giảm xuống dưới mức bình thường (dưới 135 mmol/L). Natri là chất điện giải quan trọng giúp điều hòa lượng nước trong và ngoài tế bào, hỗ trợ hoạt động thần kinh và cơ bắp. Khi thiếu hụt natri, cơ thể có thể rối loạn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tim, não và các cơ quan khác.
 |
Ảnh minh hoạ |
Nguyên nhân dẫn đến hạ natri máu
Hạ natri máu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
Uống quá nhiều nước là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây hạ natri máu, đặc biệt ở những người luyện tập thể thao cường độ cao hoặc cố gắng “thải độc” bằng nước. Khi lượng nước đưa vào vượt quá khả năng bài tiết của thận, natri trong máu bị pha loãng, dẫn đến rối loạn điện giải nghiêm trọng.
Thuốc lợi tiểu thường được dùng trong điều trị tăng huyết áp, suy tim hoặc phù nề. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách hoặc không theo dõi sát sao, các thuốc này có thể làm cơ thể mất natri qua nước tiểu quá mức, dẫn đến hạ natri máu.
Các rối loạn nội tiết như suy tuyến thượng thận, suy giáp hoặc hội chứng tiết hormone chống bài niệu không phù hợp (SIADH) có thể làm rối loạn cân bằng nước và natri trong cơ thể. Những tình trạng này thường khiến cơ thể giữ nước quá mức, gây pha loãng natri máu.
Bệnh lý mạn tính như suy tim, xơ gan hoặc bệnh thận là các yếu tố nguy cơ cao gây hạ natri. Những bệnh này thường làm cơ thể giữ nước bất thường, dẫn đến sự mất cân bằng nồng độ natri trong máu.
Mất nước và điện giải do tiêu chảy kéo dài, nôn ói liên tục hoặc đổ mồ hôi nhiều trong thời gian dài cũng khiến cơ thể mất natri nhanh chóng. Nếu không được bù kịp thời, tình trạng này có thể trở nên nguy hiểm.
Chế độ ăn nghèo natri rất hiếm khi là nguyên nhân chính, nhưng có thể góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng hạ natri, đặc biệt ở những người mắc bệnh nền hoặc đang dùng thuốc lợi tiểu.
 |
Ảnh minh hoạ |
Dấu hiệu cảnh báo hạ natri máu
Mệt mỏi, yếu sức bất thường
Một trong những dấu hiệu sớm của hạ natri là cảm giác mệt mỏi không rõ nguyên nhân, khó tập trung, mất năng lượng hoặc cảm thấy suy nhược. Cơ thể không đủ natri sẽ ảnh hưởng đến chức năng cơ và thần kinh, gây ra cảm giác yếu ớt và kiệt sức.
Buồn nôn và nôn
Buồn nôn nhẹ có thể là biểu hiện ban đầu, nhưng nếu đi kèm với nôn ói không rõ nguyên nhân, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng hạ natri máu đang tiến triển nghiêm trọng hơn.
Đau đầu, lú lẫn, rối loạn nhận thức
Natri đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì áp suất thẩm thấu và hoạt động của tế bào thần kinh. Khi nồng độ natri giảm, não sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên. Người bệnh có thể bị đau đầu, mất phương hướng, lú lẫn, phản ứng chậm hoặc thậm chí nói năng lắp bắp.
Co giật hoặc mất ý thức
Đây là những dấu hiệu nghiêm trọng, cho thấy tình trạng hạ natri máu đã trở nên nguy hiểm. Nếu không được cấp cứu kịp thời, người bệnh có thể rơi vào hôn mê, thậm chí tử vong.
Chuột rút, co thắt cơ bắp
Hạ natri ảnh hưởng đến chức năng thần kinh – cơ, khiến người bệnh dễ bị chuột rút, co cơ hoặc cảm giác kiến bò, tê rần bất thường ở chân tay.
 |
Ảnh minh hoạ |
Khi nào cần đi khám ngay?
Bạn cần đến ngay cơ sở y tế khi gặp một hoặc nhiều triệu chứng sau: Mất phương hướng, lú lẫn, nói không rõ ràng; Co giật hoặc ngất xỉu; Nôn mửa kéo dài, không kiểm soát; Đau đầu dữ dội đi kèm mệt lả; Triệu chứng thần kinh bất thường như thay đổi hành vi, dễ kích động.
Đặc biệt, những người có yếu tố nguy cơ như người cao tuổi, bệnh nhân suy tim, suy thận, xơ gan, hoặc đang dùng thuốc lợi tiểu nên được kiểm tra điện giải định kỳ để phát hiện sớm.
Hạ natri máu không thể tự chẩn đoán chính xác nếu chỉ dựa vào triệu chứng. Xét nghiệm máu là cách duy nhất để xác định nồng độ natri. Việc điều trị cần được bác sĩ chỉ định, tuyệt đối không nên tự bổ sung muối hoặc điện giải khi chưa rõ nguyên nhân.
