Con người hiếm có

(khoahocdoisong.vn) - Con người hiếm có - là đánh giá của vua Lê Thái Tông sau khi minh oan cho Bùi Ư Đài. Vì lời nói thẳng mà ông bị gian thần hãm hại, phải bị lưu đày viễn xứ.

Bị lưu đày viễn xứ

Vua Thái Tông tuy còn nhỏ tuổi nhưng quyết không nghe lời tâu của Lê Sát, nhà vua ngẫm nghĩ hồi lâu rồi nói: Câu nói của Bùi Ư Đài tuy có thiệt hại nhưng đâu đến nỗi như Đại tư đồ nói và đòi chém người ta.

Nhưng Lê Sát cứ tâu đi tâu lại và cùng với một số quan lại khác cũng có lòng đố kỵ phụ họa vào, cho rằng Bùi Ư Đài nói như vậy là gây hiềm khích giữa vua tôi, nên khăng khăng đòi nhà vua xử nặng. Vua Lê Thái Tông buộc phải xét xử đưa Bùi Ư Đài lưu đày viễn xứ.

Ba năm sau, Đại Tư đồ Lê Sát phạm nhiều tội lộng quyền, bị nhà vua bãi chức trị tội. Năm Thiệu Bình thứ tư (1437) vua mới minh oan cho các đại thần, trong đó có Bùi Ư Đài.

Chiếu minh oan của vua Lê Thái Tông có đoạn: "Lê Sát tự chuyên giữ quyền bính, ghét người hiền, ghen người tài, giết Lưu Nhân Chú để ra oai, truất Trịnh Khả để người ta sợ, bãi tước của Bùi Ư Đài khiến triều đình không ai dám nói, đuổi Bùi Cầm Hồ ra nơi biên thùy, khiến gián quan phải câm mồm.

Xem những việc làm ấy đều không phải là đạo làm tôi. Nay muốn khép vào tội hình để tỏ rõ phép nước, song vì là đại thần cố mệnh, có công với nước, đặc cách khoan tha, nhưng phải bãi chức tước" (Đại Việt sử ký toàn thư). Cho Bùi Ư Đài được phục lại chức Đồng tri môn hạ tả ty sự, tước Trí tự, lại làm chức Tham tri tây đạo quân dân bạ tịch như cũ.

Con người hiếm có

Bùi Ư Đài làm quan trải ba triều Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông và Lê Nhân Tông, cuối đời về hưu tại quê nhà. Ông mất ngày 22 tháng 8 năm Tân Tỵ (1461) năm Quang Thuận thứ 2 đời vua Lê Thánh Tông, thọ 79 tuổi. Vua Lê Thánh Tông truy tặng ông "Bình Ngô khai quốc bảo chính công thần Thái phó Bình Quận công" và cho lập đền thờ ở làng Bách Cốc.

Chiếu của vua Lê Thánh Tông đánh giá công lao của Bùi Ư Đài: "Như rồng ngâm, như hổ phục, suốt đời làm tôi trung phụng sự quân vương, nét phượng vẻ rồng thật là con người phi thường, con người hiếm có.

Thái phó Bình Quận công Bùi Ư Đài, như Phúc tinh ở phương Đông, chính khí ở phương Nam, hội ngộ Lũng Nhai như duyên của cá nước, chiến đấu ở Chi Lăng dũng mãnh như hổ báo, làm tá tướng cho vua Lê Thái Tổ bình thiên hạ, đời vua Thái Tông được thanh bình, làm quan trải 3 đời vua, tài kiêm văn võ, trải nghiệm qua nhiều việc lớn, lúc yên lúc nguy có nhiều công lớn với nhà nước, cháu con cùng hưởng lợi... Nay tặng phong Uy linh dũng lược trung đẳng thần để nêu gương sáng làm tôi thờ vua tốt".

Thần hiệu ở đền thờ và nhà thờ họ cũng như nội dung văn tế có ghi là: "Tiền Lê triều Uy linh dũng lược. Tam triều cố mệnh, Bình Ngô khai quốc, Bảo Chính công thần, Thái phó Bình quận công Bùi tướng công, húy Ư Đài, tự Doãn Trung, thụy Phúc Toàn, Đoan tức Dực bảo trung hưng Linh phù đại vương Trung đẳng thần".        

Theo Đời sống
back to top