Hôn mê gan do tăng lactat huyết thường xảy ra trên bệnh nhân đái tháo đường có suy thận khi mức lọc cầu thận dưới 30 ml/phút, được điều trị bằng thuốc uống nhóm biguanid liều cao, kéo dài, hoặc bệnh nhân đái tháo đường có thiếu oxy tổ chức, bệnh nhân uống biguanid liều quá cao làm tăng phân huỷ glucogen.
Bệnh thường xảy ra nhanh trong một vài giờ. Bệnh nhân buồn nôn, ngủ gà, hôn mê; Giảm thân nhiệt, giảm huyết áp, trụy mạch; Cử động bất thường, đái ít, vô niệu. Triệu chứng âm tính: không có mùi xeton, glucose máu và niệu không cao lắm, không tăng xeton máu và không có xeton niệu, thẩm thấu máu tăng ít; Bicarbonat máu giảm, pH máu giảm, axit lactic máu và tỉ lệ lactat/pyruvat tăng (axit lactic máu bình thường 0,63 - 1,44 mmol/lít), khi trên 2 mmol/lít là tăng, khi lớn hơn hoặc bằng 7 mmol/lít là tình trạng hôn mê nặng không hồi phục.
Khi mắc bệnh, bệnh nhân được điều trị chống toan hóa, truyền NaHCO3 dung dịch 2,5% 1 - 2 lít tốc độ 336 ml/giờ, xanh methylen dung dịch 1%, truyền tĩnh mạch 50 - 100 ml (2,5 mg/kg cân nặng) có tác dụng chuyển axit lactic thành axit pyruvic. Bệnh nhân được thở oxy, nâng phân áp oxy máu mao mạch lên trên 90% để chống thiếu oxy tế bào, truyền insulin nhỏ giọt tĩnh mạch.
Chăm sóc bệnh nhân hôn mê thường khai thông đường thở (chống ùn tắc đờm dãi, chống tụt lưỡi), chống loét. Chế độ dinh dưỡng, khi cần thiết phải nuôi dưỡng qua ống thông dạ dày theo chế độ ăn của người đái tháo đường. Cần hồi sức tim mạch, điều chỉnh huyết áp, cho kháng sinh đề phòng bội nhiễm.
PGS.TS. Hà Hoàng Kiệm (BV Quân y 103)
