Năm 2019, Thế giới đã tạo ra kỷ lục 53,6 triệu tấn rác điện tử, tăng hơn 21% trong vòng 5 năm, theo đánh giá gần đây nhất của Liên Hợp Quốc .
Chỉ khoảng 17% lượng rác thải điện tử đó được tái chế, phần còn lại có thể gây hại cho sức khỏe và an ninh cá nhân con người.
Các trang thiết bị lão hóa hoặc hư hỏng được đổ vào bãi rác, vứt xuống sông, hồ hoặc chôn lấp. Khi các thiết bị bị phá vỡ, ngấm nước, những vật liệu rất độc hại như thủy ngân, chì, asen, berili, cadimi thoát vào môi trường, gây tác động rất xấu đến sức khỏe của thực vật, động vật và con người.
Cuốn sách nổi tiếng năm 2021 “An toàn cho Mọi vật” (The Insecurity of Everything) của John Shegerian, nhà sáng lập và CEO của ERI , doanh nghiệp tái chế và tiêu hủy đồ điện tử lớn nhất thế giới, cho thấy, ngoài vấn đề gây ô nhiễm môi trường, đe dọa sức khỏe con người, rác thải điện tử còn là mối nguy cơ mất an ninh thông tin. Những thiết bị điện tử loại bỏ này chứa rất nhiều dữ liệu cá nhân, doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức nhạy cảm.
CEO Shegerian cho biết: “Một ngân hàng lớn bị rò rỉ dữ liệu, đe dọa tổn thất nặng nề, nguyên nhân đơn giản là một nhân viên ngân hàng đã ném máy tính xách tay hỏng vào thùng rác và ai đó đã lấy nó. Trong máy tính xách tay đó là thông tin từ nhiều khách hàng của ngân hàng, trong đó có những doanh nghiệp trị giá hàng tỷ USD. May mắn chiếc laptop không lọt vào tay tội phạm, số tiền chuộc có thể khiến ngân hàng phá sản”.
Những tình huống tương tự cũng diễn ra với các cơ quan chính phủ liên bang Mỹ, các thiết bị điện tử cũ thường chứa rất nhiều dữ liệu. Việc xóa dữ liệu không thể phục hồi thường đắt tiền và các cơ quan thường chọn cách làm có lợi hơn, đó là bán cho các cơ sở tái chế.
Những doanh nghiệp này sẽ phá hủy trang thiết bị để thu lại kim loại quý và vật liệu, nhưng không loại trừ những kẻ xấu lấy dữ liệu từ các ổ cứng, sử dụng nguồn dữ liệu đó để đòi tiền chuộc hoặc gây bất ổn xã hội. Ngay cả trong trường hợp người dùng xóa hết dữ liệu trong ổ cứng, thì với công nghệ hiện nay vẫn có thể phục hồi.
Ổ cứng được xóa sạch tại các cơ sở thu gom rác điện tử của ERI. Ảnh ERI
Điều kiện then chốt là những doanh nghiệp thu mua các thiết bị điện tử cũ hỏng như laptop, smartphone phải có trách nhiệm xóa bỏ dữ liệu trước khi chuyển giao cho các nhà tái chế. Nhưng những trách nhiệm này hiện này chưa được luật hóa và nguy cơ rò rỉ dữ liệu nhạy cảm ngày càng lớn, có thể đến mức độ đe dọa sự bất ổn ở cấp quốc gia.
Với sự phát triển của Internet vạn vật (IoT), các trang thiết bị hiện đại như điện thoại di động có thể kiểm soát mọi khía cạnh cuộc sống, từ an toàn ngôi nhà, phương tiện di chuyển đến dữ liệu không gian ảo.
Vấn đề phá hủy dữ liệu của trang thiết bị điện tử đã qua sử dụng có ý nghĩa vô cùng quan trọng, đòi hỏi các cơ quan quản lý nhà nước phải có những chính sách cụ thể đối với quá trình thu gom, phá hủy rác điện tử để đảm bảo an toàn môi trường và an ninh.
Trong tương lai gần, đang hình thành một lĩnh vực công nghiệp mới, công nghiệp tái chế rác thải điện tử trong một nền kinh tế vòng tròn, đảm bảo an ninh và bền vững.
