Can khí phạm tỳ sinh

(khoahocdoisong.vn) - Ăn kém, bụng trướng đầy, uất ức làm tổn hại can… là những căn bệnh gặp thường ngày, Tây y khó chữa dứt điểm, ngược lại Đông y lại có những bài thuốc hay khống chế được bệnh tùy từng thể trạng.

+ Do can khí lấn tỳ thổ sinh chứng cổ trướng: Khi can khí nghịch tổn thương can làm vẫn đục tỳ khí, âm dương không giao tiếp, trong đục lẫn lộn, kinh toại không thông, nhiệt tích lâu ngày hóa thấp, thấp nhiệt cùng phát sinh mà thành cổ trướng. Triệu chứng: Khí trệ, thấp nghẽn, bụng to, ấn vào không rắn, da bụng căng, hai mạng sườn trướng đầy, đau, ăn kém, sau khi ăn thì bụng căng đầy khó chịu, nước tiểu ít mà đỏ, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch huyền. Điều trị: Sơ can lý khí trừ thấp tiêu đầy. Bài thuốc: Sài hồ sơ can tán phối hợp vị linh thang: Thương truật 12g, trần bì 6g, hậu phác 10g, trạch tả 12g, trư linh 8g, nhục quế 4g, phục linh 8g, cam thảo 4g, bạch truật 8g, sinh khương 5 lát. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn hoặc lúc đói.

+ Do can khí phạm tỳ sinh chứng phúc thống (đau bụng). Do can khí uất kết, tỳ mất chức năng kiện vận mà sinh bệnh. Triệu chứng: Bệnh nhân ăn kém, bụng trướng đầy và đau lan tỏa xuống bụng dưới không cố định, khi ợ hơi hoặc trung tiện thì đỡ đau. Điều trị: Sơ can lý khí. Bài thuốc: Sài hồ sơ can tán. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày sau khi ăn khi thuốc còn ấm.

+ Do can khí phạm tỳ sinh chứng kinh nguyệt không đều của phụ nữ. Do tình chí uất ức hoặc hay cáu giận làm tổn hại can, làm can khí nghịch loạn mất chức năng sơ tiết, hai mạch xung nhâm không điều hòa. Can uất lấn tỳ thổ, tỳ hư không thống huyết, huyết hải tràn ứ mà sinh bệnh. Triệu chứng: Bệnh nhân kinh ra trước kỳ hoặc sau kỳ, lượng kinh khi nhiều khi ít, ra khó khăn, màu huyết thẩm đen có hòn cục, ngực sườn và hai bầu vú căng cứng, bụng dưới đau âm ỉ. Điều trị: Sơ can kiện tỳ dưỡng huyết điều kinh. Bài thuốc Tiêu giao tán: Sài hồ 8g, bạch truật 12g, bạch thược 12g, cam thảo 6g, đương quy 12g, sinh khương 8g, bạch linh 12g, bạc hà 4g. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày. Tùy chứng trạng của bệnh nhân có thể gia giảm cho phù hợp. Có thể tán bột uống ngày 30g chia 3 lần.

+ Do can khí phạm tỳ sinh chứng đới hạ. Can khí hoành nghịch phạm tỳ, tỳ mất chức năng vận hóa, sinh ra thấp trọc, thấp uất lâu hóa nhiệt, thấp nhiệt dồn xuống làm tổn thương hai mạch xung và đới mà sinh bệnh. Triệu chứng: Bệnh nhân hoàng đới ra liên miên không dứt, có mùi hôi, có khi kèm theo huyết dịch, bộ phận sinh dục nóng rát, ngứa, miệng đắng họng khô, tâm phiền hay cáu giận, đại tiện phân nhão. Điều trị: Sơ can thanh nhiệt lợi thấp. Bài thuốc Long đởm tả can thang: Long đởm thảo 12g, sinh địa 12g, mộc thông 8g, đương quy 12g, trạch tả 12g, sài hồ 4g, xa tiền tử 8g. Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn.

TTND.BS cao cấp Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)

Theo Đời sống
back to top