Cách bài trí ban thờ gia tiên trong dịp Tết

(khoahocdoisong.vn) - Việc lau dọn, bài trí bàn thờ không nhất thiết phải chọn vào thời gian nào, mà điều quan trọng là phải giữ cho bàn thờ luôn trang nghiêm thanh tịnh quanh năm.

Bài trí bàn thờ gia tiên, ngoài những thứ như cố định như hoành phi, câu đối, tượng,  ngai thờ, khám thờ, bài vị , ảnh, lư hương, đỉnh đồng,,..(tùy theo gia cảnh), thì có những thứ không thể thiếu như:

1 Bát hương (nên dùng hương thơm không có hóa chất)

2. Nước tinh khiết, thanh tịnh

3. Đèn nến.

4. Thoáng khí, không gian thanh tịnh, trang nghiêm.

Thực ra, trong 4 thứ nêu trên chính là tượng trưng cho tấm thân tứ đại của chúng ta (đất, nước, lửa, gió). Theo giáo lý nhà Phật, cơ thể sinh học của con người được kết hợp bởi 4 đại lượng chính gọi là THÂN TỨ ĐẠI. Những phần cứng như xương thịt tóc, móng…tượng trưng cho Đất; Phần chất lỏng như máu, nước mắt, nước tiểu, nước dãi, mồ hôi…tượng trưng cho Nước; Phần năng lượng trong cơ thể tượng trưng cho Lửa; Phần Hơi thở vào ra tượng trưng cho Gió.

Bốn đại lượng này hợp với Tương Không (gọi là Không Đại), hợp với Ý Đại và Thức Đại thành Thất Đại (7 đại lượng). Khi ta giác ngộ được 7 đại lượng này thì mới quý, mới thiêng liêng và mới được gọi là THẤT BẢO (là 7 thứ quý trong vũ trụ, đó gọi là Tháp Bảy Báu hiện lên trong không trung  theo tinh thần của kinh PHÁP HOA).

 Đồ dâng cúng (hoa quả, tịnh tài, tịnh vật, cỗ bàn, bánh trái, trầu cau…) tượng trưng cho lòng thành kính, hiếu đễ của tín chủ cúng dâng cho gia tiên, dâng cho các vị tiền chủ, các chư vị thần linh, hộ pháp ….Phẩm vật cúng lễ nó còn mang ý nghĩa TRI ÂN (ăn quả nhớ người trồng cây).

Đối với đạo Phật, hương hoa, bánh trái, phẩm thực…tượng trưng cho thành tựu của quy luật NHÂN –  QUẢ. Bàn thờ Phật chỉ cần dâng cúng hoa tươi quả ngọt, bánh trái thanh tịnh là đủ  (vì đó là những phẩm vật tượng trưng, thanh khiết và đẹp đẽ của thế giới trần gian dâng lên để cúng dường Tam Bảo).

Cúng Phật là thể hiện sự thành kính để thỉnh Chư Phật chứng minh, đồng thời mình phát nguyện làm theo lời Phật dạy, chứ không phải dâng cúng để cho Phật thụ hưởng, bởi Phật, Bồ Tát là bậc đại Giác Ngộ, công đức vô lượng. Chư Phật, chư bồ tát không đói khát, nên không mong cầu sự cúng kính của chúng sinh. Nếu Chư Phật, Chư Bồ tát, Chư Hiền Thánh mà còn đói khát, còn mong cầu sự cúng kính thì làm sao có đủ đạo lực linh thiêng mầu nhiệm để phổ độ chúng sinh!

Vì thế, cách bài trí trên bàn thờ phải làm sao cho đẹp đẽ và tiện sử dụng. Nếu có đỉnh đồng thì đặt bên trong bát hương để khi thắp hương không bị vướng. Có thể dùng các kệ đỡ bát hương cho cao thêm, sao cho khi thắp hương thì vừa tầm tay. Bát hương nên kê cao tối thiểu phải từ ngực trở lên, tránh việc để bát hương thấp dưới bụng thì có vẻ bất kính. Lộc bình, lọ hoa, hạc đồng, cây nến…để ở hai bên. Phía trước bát hương (hoặc hai bên) có thể để mâm hoa quả, có ấm nước và 3 hoặc 5 chiếc chén nhỏ.

 Không nên bày các đồ tanh hôi, sát sinh, hoa quả héo, thối rữa lên bàn thờ, vì như vậy sẽ không còn trang nghiên thanh tịnh nữa. Chỉ nên cúng tịnh tài (tiền thật) tịnh vật (là đồ thật)), không nên cúng đồ cũ, đồ giả, tiền giả, vàng mã…

Khi chân hương nhiều thì nên tỉa bớt và hóa chân hương đó đi. Tro của các chân hương để cho nguội rồi bón cho cây cũng được. Khi nào thấy ban thờ chưa được trang nghiêm thanh tịnh thì nên lau dọn ngay, hoặc đặt lịch định kỳ bao nhiêu ngày sẽ lau một lần, không nhất thiết cứ phải chờ đến dịp gần Tết mới lau dọn.

Về phương diện Tâm linh thì sự “khoe chân nhang” đó chỉ chứng minh rằng tín chủ là người rất thích sĩ diện, và hay trụ vào hình tướng mà quên bản tâm…Việc thờ cúng là để tỏ tâm thành hiếu nghĩa, tri ân đối với gia tiên, tiền chủ, thần linh hộ pháp; rất cần phải khiêm tốn, tránh bày đặt xa hoa mang tính chưng diện.

Mâm quả thường bài trí bằng 3,5,7…loại quả khác nhau, đủ các màu sắc, sao cho đẹp và trang nghiêm (cũng không nhất thiết cứ phải là đủ số loại). Có thể cắm thêm cành đào, cành mai và đèn nháy để bàn thờ thêm lung linh, huyền diệu.

Ngày Tết, rất nên chú trọng việc sắp xếp các đồ thờ, tránh bày đồ mã, đồ dễ cháy trên ban thờ để phòng hỏa hoạn. Khi khấn lễ thì phải thành tâm và trang nghiêm, (thường người ta phải sám hối, rồi mới dâng lời cáo bạch), đồng thời xin phát nguyện làm những điều thiện lành để hồi hướng công đức cho gia tiên, cho các bậc tiền nhân.

TS Vũ Thế Khanh (Tổng Giám đốc Liên hiệp Khoa học Công nghệ UIA)

Theo Đời sống
back to top