Y học cổ truyền thường miêu tả chứng bệnh này trong phạm trù vị thống, thổ toan, thổ huyết, bĩ chướng, tiện huyết… Vị trí bệnh tại trung tiêu, có liên quan tới tạng can, phế, đởm, thận. Nguyên nhân có thể do tiên thiên bất túc (không đầy đủ) mà ngay từ khi sinh ra tỳ vị đã hư nhược hoặc do ăn uống thất điều, lao lực quá sức, tình trí uất kết dẫn đến kết can vị bất hòa, can khí phạm vị hoặc do ngoại tà (lục dâm) xâm phạm, bệnh từ các tạng phủ khác gây ra ở tỳ vị dẫn đến tỳ vị hư nhược mà sinh ra bệnh. Giai đoạn sớm thường do tà khí gây rối loạn chức năng thăng giáng của tỳ vị, bệnh tại phần khí và thường là thực chứng. Giai đoạn sau tỳ vị bị tổn thương, chức năng vận hóa của tỳ vị bị hư tổn, làm cho khí huyết, âm dương bị tổn thương, lâu ngày gây nên khí trệ, huyết ứ.
Viêm dạ dày mạn tính luôn biểu hiện chính hư tiêu thực. Nguyên nhân gây nên bệnh là do ăn uống không điều độ và tỳ vị hư nhược. Bệnh có liên quan đến các yếu tố như tình chí bị tổn thương, lao động quá mức, lục dâm là các nhân tố phát bệnh.
Người bệnh viêm dạ dày mạn tính cần phải điều trị. Khi bệnh cơ bản đã ổn định ngoài việc dùng thuốc, nên bồi bổ cho đúng cách trị liệu phối hợp:
Nước sắc đinh hương: Đinh hương 3 – 6g, mộc hương 3g, hậu phác 3 – 6g, sắc uống, chia 2 lần uống, mỗi lần 1 thang.
Ô mai sấy: Ô mai 2 quả, bạch thược 5g, sa nhân 1,5g. Sau khi sấy tán nhỏ, chia 2 lần uống với nước ấm, mỗi ngày 1 liều.
Nước phật thủ: Phật thủ tươi 15 – 30g (khô 6 – 10g) thái lát mỏng, hãm nước sôi uống thay trà, uống nhiều lần.
Nước gạo + đảng sâm: Đảng sâm 25g, gạo tẻ (rang vàng cháy) 50g, cùng cho vào nồi với 4 bát nước, sắc còn hai bát là được. Uống thay trà 1 ngày cho hết, cách ngày uống 1 lần, uống liên tục.
Cháo nấm hương thịt bò: Nấm hương, gạo tẻ mỗi loại 100g, thịt bò 50g. Thịt bò luộc chín thái lát mỏng, cho vào cùng với nấm hương, gạo tẻ nấu thành cháo, cho hàng, gừng, muối tinh, mì chính vào ăn. Cũng có thể làm bữa ăn phụ.
Gà hầm hồng bì: Rễ cây hồng bì 60g, gà 1 con (khoảng 1.000g), rượu trắng 120g. Gà bỏ ruột cho thêm rễ cây hồng bì, rượu trắng, 240ml nước sôi vào hầm nhừ, ăn lúc đói.
Lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Việt Nam)
