Hiện thực hóa giấc mơ “thành phố hai bên bờ sông Hồng”
Mới đây UBND quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) cho biết, cơ quan này đang nghiên cứu, cải tạo khu vực bãi giữa, bãi bồi ven sông thành công viên văn hóa du lịch, định hướng lấy sông Hồng là trục cảnh quan tạo ra không gian mở, xanh, có hạ tầng đô thị văn minh, hiện đại, làm điểm đến vui chơi, tham quan du lịch... Thông tin này đã thu hút sự chú ý của đông đảo người dân Thủ đô và các nhà khoa học.
Theo đề xuất, khu vực bãi giữa vẫn cho các hộ dân trồng cây ngắn ngày nhưng quy hoạch chuyển đổi cây ngắn ngày phù hợp theo hướng nông nghiệp hiện đại để du khách tham quan, chụp ảnh. Trên thảm cỏ xen kẽ với các cây lâu năm hiện có sẽ quy hoạch tổ chức không gian vui chơi, tập thể thao như sân trượt cỏ cơ bản theo địa hình tự nhiên; khu chức năng câu cá, bơi lặn, tham quan mặt nước sông Hồng...
Trước đề xuất của quận Hoàn Kiếm, nhiều người dân ngạc nhiên và nghi ngờ tính khả thi của dự án. Tuy nhiên, hầu hết người dân cho rằng nếu có thể thành hiện thực thì đó là điều có ý nghĩa tích cực và góp phần thay đổi diện mạo Thủ đô.
Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND phường Phúc Tân, quận Hoàn Kiếm cho biết, nếu được phê duyệt và triển khai sớm, bộ mặt đô thị của phường Phúc Tân sẽ thay đổi hoàn toàn, đời sống dân sinh cũng có bước phát triển mới. Nghe đề xuất, bà con nhân dân trên địa bàn rất phấn khởi. Việc có thêm khu công viên sinh thái văn hóa sẽ giúp cho người dân có điều kiện sinh hoạt sạch đẹp. Bà con cũng có thể nâng cao đời sống kinh tế nếu được cho phép bán hàng phục vụ du lịch. Bà con mong quận triển khai càng sớm càng tốt.
Hiện nay, mặc dù chưa có quy hoạch nhưng người dân Thủ đô và khách du lịch vẫn thường xuyên tổ chức cắm trại, khám phá đời sống sông nước tại bãi giữa sông Hồng. Cuối tuần có rất nhiều gia đình cho trẻ nhỏ tới đây vui chơi, thả diều, đạp xe, bơi lội, nấu nướng, cắm trại… Chính sự hoang sơ, không khí trong lành của bãi giữa lọt hai bên bờ sông làm nhiều người ưa thích. Khu vực bãi giữa lại gần trung tâm Hà Nội, thời gian đi lại thuận tiện nên rất có tiềm năng về du lịch.
Theo một số chuyên gia trong lĩnh vực kiến trúc, xây dựng, việc đề xuất nghiên cứu, cải tạo bãi giữa sông Hồng thành công viên văn hoá du lịch của quận Hoàn Kiếm sát với mục tiêu cụ thể hóa định hướng Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. PGS.TS Đào Trọng Tứ - Trưởng ban điều hành Mạng lưới sông ngòi Việt Nam cho rằng, sau thời gian dài chờ đợi, với hàng chục đề án, dự án quy hoạch “trôi trượt”, việc mới đây Hà Nội phê duyệt đồ án Quy hoạch phân khu đô thị hai bên sông Hồng được coi dấu mốc quan trọng để Thủ đô hiện thực hóa giấc mơ “thành phố hai bên bờ sông Hồng”.
Đề án sẽ thúc đẩy khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế từ dòng sông có bề dầy lịch sử, văn hoá này. Việc nghiên cứu, cải tạo khu vực bãi giữa, bãi bồi ven sông đều đã có tính toán trong đồ án Quy hoạch nói trên. Tuy nhiên, việc xây dựng, hình thành các công trình ngoài đê cần phải tập trung đánh giá, gắn chặt và tuân thủ một cách tuyệt đối quy hoạch thoát lũ, bảo vệ môi trường.
Các nhà khoa học, kiến trúc sư phải tính toán kỹ những công trình nào được làm, không được làm để có sự ứng xử phù hợp. Bởi lẽ, sông Hồng là một trong những hệ thống thoát nước, thoát lũ mỗi khi Hà Nội mưa lụt.
Nhiều bài toán quy hoạch cần giải quyết
Cùng quan điểm với PGS.TS Đào Trọng Tứ, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội cho rằng nghiên cứu, cải tạo khu vực bãi giữa, bãi bồi ven sông thành công viên văn hóa du lịch là ý tưởng hay, có sức hấp dẫn.
Nếu quy hoạch tốt khu vực này tạo ra thêm quỹ đất rất lớn cho Thủ đô. Đây là đề xuất có tính pháp lý, kế thừa tất cả các đề án đã có từ trước, nhằm tạo ra sự hấp dẫn mới cho khu vực bờ bãi sông Hồng. Việc xây dựng công viên văn hóa, du lịch ở bãi giữa sông Hồng không chỉ phục vụ mỗi mục tiêu phát triển kinh tế, mà còn nâng cao chất lượng sống của người dân, đồng thời tạo lập trục cảnh quan mang tính đặc thù của Thủ đô Hà Nội.
TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm cũng cho rằng, nếu có quy hoạch và khai thác hợp lý, đường thủy sẽ hỗ trợ rất nhiều cho giao thông của thành phố, giúp Hà Nội kết nối hơn nữa với các tỉnh lân cận nói chung và các khu vực trên địa bàn thành phố nói riêng. Quy hoạch cũng góp phần tăng cường hệ thống thoát nước cho thành phố khi mưa lụt, nâng được giá trị không gian xanh Thủ đô Hà Nội, tạo ra chất lượng sống mới cho người dân, nhất là giới trẻ.
Việc quy hoạch bãi giữa sông Hồng không chỉ riêng thành phố Hà Nội mà đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Trước đó, một số nhà đầu tư Hàn Quốc, Mỹ, Italia… đã trình dự án, đề cập đến việc phê duyệt bãi giữa sông Hồng. Tuy nhiên, việc quy hoạch không chỉ của riêng thành phố Hà Nội mà còn có sự quan tâm của Chính phủ, chưa thể quyết định vì còn liên quan đến quy hoạch phân khu, quy hoạch hành lang thoát lũ...
Dưới góc độ văn hóa, PGS.TS Lê Quý Đức, nguyên Phó viện trưởng Viện Văn hóa và phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, với công nghệ hiện đại và sự phát triển của khoa học hiện nay, việc quy hoạch bãi giữa, bãi bồi sông Hồng là khả thi. Tuy nhiên, quy hoạch, phát triển thế nào để giữ được giá trị văn hóa, lịch sử của mảnh đất này cũng là một bài toán.
Đề án nếu thành công sẽ giúp bảo vệ tốt và hiệu quả, ngăn cản việc chiếm dụng trái phép, xây dựng trái phép những công trình kiến trúc cản trở dòng chảy thoát nước của Thủ đô. Thêm nữa, việc kết nối giao thông, hạ tầng với xung quanh bãi giữa cũng là bài toán quan trọng cần giải quyết. Lâu nay, vấn đề đi lại ở khu vực này còn nhiều bất cập, chưa thuận tiện, an toàn với người dân.
Theo GS.TS Vũ Trọng Hồng (nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy lợi), mùa lũ, dòng chảy phức tạp, chỗ xói chỗ bồi. Nếu khoảng cách 2 bờ đê rút ngắn lại, chắc chắn nước sẽ dâng cao lên, ảnh hưởng lớn đến hành lang thoát lũ.
Với sự phát triển của các đập thủy điện Trung Quốc phía đầu nguồn, lũ sông Hồng không thể được tính toán như trước nữa, mà trở thành bài toán khác với nhiều ẩn số, mức độ phức tạp lớn hơn. Bên cạnh đó, do biến đổi khí hậu, nên điều kiện tự nhiên con sông cũng khó lường hơn.
Theo quy hoạch, TP Hà Nội phải đảm bảo phân khu sông Hồng thỏa mãn 2 điều kiện là cốt đê cao 13,4m và lưu lượng thoát lũ tối thiểu đạt 20.000m3/s đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề cập. Do vậy, việc nghiên cứu, cải tạo khu vực bãi giữa, bãi bồi ven sông thành công viên văn hóa du lịch cũng như xây dựng thành phố hai bên sông Hồng là một dự án rất tốn kém, đòi hỏi nguồn lực khổng lồ và tri thức của các nhà khoa học.
Đặc biệt quan trọng là cần có sự quyết tâm của thành phố, sự quan tâm của Chính phủ, bộ, ngành và sự tích cực của đội ngũ nhà khoa học và kinh nghiệm của thế giới.
Bãi giữa, bãi bồi ven sông Hồng có diện tích khoảng 23ha. Diện tích này không cố định mà phụ thuộc mùa mưa lũ từng năm, tiếp giáp với 3 quận: Ba Đình, Hai Bà Trưng và Long Biên. Khu vực bãi giữa có ba nhóm người sinh sống: chủ yếu là người không có nhà, sống trên thuyền; người dân làm nông nghiệp; người khai thác du lịch. Ở đây không có điện lưới quốc gia và gần như là hoang sơ, nhiều người dân chiếm dụng, cho thuê trồng rau hoặc sử dụng vào một số mục đích khác. Nhiều nơi bị ô nhiễm do nạn đổ trộm rác thải.
