Phân biệt máu đông cầm máu và máu đông lòng mạch
BS Đinh Minh Trí, Hội tim mạch Việt Nam cho biết, cơ chế tự đông máu của cơ thể giúp cầm máu khi xảy ra các chấn thương chảy máu nhẹ như đứt tay hoặc nặng hơn. Tuy nhiên, nếu máu đông xảy ra trong mạch máu của các cơ quan trong cơ thể, nó sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nguy hiểm.
Thường gặp là cục máu đông hình thành do mảng xơ vữa hình thành trong lòng mạch vỡ ra. Chúng di chuyển theo mạch máu đi khắp các cơ quan trong cơ thể, nguy hiểm nhất là gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ do làm tắc nghẽn máu não.
Ngoài ra, tình trạng máu chảy chậm do rung nhĩ và huyết khối tĩnh mạch sâu cũng có thể là nguyên nhân khiến các tiểu cầu dính vào nhau và hình thành cục máu đông. Những yếu tố tác động làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông bao gồm:
- Người béo phì có nồng độ Cholesterol trong máu cao, nhất là cholesterol xấu dễ gây xơ vữa động mạch.
- Người bệnh ung thư.
- Người có vấn đề tim mạch, bệnh giãn tĩnh mạch, hẹp mạch máu, rung nhĩ.
- Tiền sử bản thân hoặc gia đình từng bị biến chứng hoặc chẩn đoán hình thành cục máu đông bất thường.
- Lối sống lười vận động.
- Người mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường.
- Người có chế độ ăn thiếu lành mạnh, nhiều chất béo, nhất là chất béo xấu.
- Hút thuốc lá, uống quá nhiều rượu bia mỗi ngày.
- Người cao tuổi, đặc biệt từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ hình thành cục máu đông cao hơn bình thường.
![]() |
Bất thường ở tay, chân cảnh báo các cục máu đông "lẩn trốn" khắp cơ thể - Ảnh minh hoạ |
Lạnh tay chân biểu hiện của cục máu đông nguy hiểm
Khi cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu, chất lỏng dễ tích tụ tại khu vực bị ảnh hưởng, gây các biểu hiện ở tay và chân:
Lạnh dai dẳng: Chân hoặc tay bị lạnh một cách bất thường, dù trong môi trường ấm áp, cũng có thể do cục máu đông làm cản trở lưu thông máu. Tình trạng này thường kéo dài và không dễ khắc phục bằng cách làm ấm thông thường.
Da tay, chân đổi màu: Da ở tay hoặc chân chuyển sang màu đỏ, tím hoặc xanh nhạt là một biểu hiện khác của huyết khối. Điều này xảy ra khi áp suất máu tại khu vực bị tắc nghẽn thay đổi, khiến da ở vùng này trở nên sưng tấy, nóng rát hoặc ngứa.
Tê bì hoặc mất cảm giác: Tê bì ở tay hoặc chân, đôi khi lan rộng hơn, là một cảnh báo quan trọng. Đây là dấu hiệu của việc các mô không nhận đủ oxy do dòng chảy máu bị cản trở. Tình trạng này có thể kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn khi di chuyển.
![]() |
Bất thường ở tay, chân cảnh báo các cục máu đông "lẩn trốn" khắp cơ thể - Ảnh minh họa |
Vị trí cục máu đông gây tắc nghẽn đe dọa tính mạng
Cục máu đông xuất hiện tại nhiều vị trí lòng mạch khác nhau, thường gây ra triệu chứng khi làm giảm lưu thông hoặc tắc nghẽn hoàn toàn mạch máu. Cụ thể:
Cục máu đông ở tĩnh mạch chân, tay: Tĩnh mạch ở chân, tay nằm ở dưới bề mặt da, có thể hình thành cục máu đông và lúc này được gọi là bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu. Biến chứng nguy hiểm nhất là cục máu đông tĩnh mạch tay chân này di chuyển đến phổi hoặc tim gây biến chứng.
Dấu hiệu cục máu đông ở tĩnh mạch tay, chân không xuất hiện ở tất cả bệnh nhân, bao gồm:
Sưng tại vị trí cục máu đông hình thành và gây tắc nghẽn lòng mạch, đôi khi bệnh nhân bị sưng toàn bộ cánh tay hoặc chân.
Cảm giác đau khó chịu: Cục máu đông làm tắc nghẽn, sưng viêm mạch máu gây ra cảm giác đau từ âm ỉ đến dữ dội.
Thay đổi màu sắc tay chân: khi chân hoặc tay bắt đầu xuất hiện các vệt xanh, đỏ bất thường.
Khó thở: Khi cục máu đông di chuyển tới phổi, nguy hiểm nếu có triệu chứng đau ngực, ho ra máu, chóng mặt kèm theo.
Cục máu đông ở tim: Nếu cục máu đông hình thành trong hoặc mạch máu xung quanh tim, đây là tình trạng nguy hiểm bởi có thể gây đau tim bất cứ lúc nào. Triệu chứng nhận biết bao gồm:
- Đổ mồ hôi lạnh.
- Đau ở ngực và lan sang cánh tay.
- Khó thở.
Cục máu đông di chuyển tới phổi: Thường gặp nhất là cục máu đông ở tĩnh mạch tay, chân vỡ ra và di chuyển đến phổi, nguy cơ gây tắc mạch phổi rất nguy hiểm. Cần nhận biết sớm tình trạng này và đưa đi cấp cứu nếu có dấu hiệu:Ho không ngừng; Cảm giác khó thở; Đau tức ở ngực; Cảm giác choáng váng; Đổ mồ hôi.
Cục máu đông ở não: Sự xuất hiện của cục máu đông ở mạch máu não là hậu quả của sự tích tụ chất béo trong thành mạch hoặc do chấn thương vùng đầu gây ra. Tình trạng này rất nguy hiểm bởi cục máu đông di chuyển nếu làm tắc mạch máu não có thể gây đột quỵ, liệt hoặc tử vong. Hãy thăm khám ngay nếu cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường như:
- Đột ngột giảm hoặc mất thị lực.
- Cảm thấy yếu liệt 1 bên cơ thể hoặc 1 bên mặt.
- Đau nhức đầu.
- Cơ thể mệt mỏi, yếu ớt.
Với các yếu tố nguy cơ hình thành cục máu đông có thể kiểm soát, loại trừ sẽ giúp chúng ta hạn chế nguy cơ hình thành cục máu đông.
Song không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ này, vì thế theo dõi sức khỏe tim mạch, sàng lọc nguy cơ hình thành và biến chứng do cục máu đông lòng mạch được khuyến cáo với mọi đối tượng.