Âm dương cùng hư bệnh chủ yếu ở gan

(khoahocdoisong.vn) - Đông y cho rằng, khi ngủ thì dương khí ẩn vào trong, nếu dương quyết ở bên ngoài thì tay chân cứng như gỗ, nếu dương tụ ở bên trong thì hay sợ sệt, ngủ kém. Nếu bệnh âm dương cùng hư thì chủ yếu là ở can (gan).

Chứng can dương thượng cang, phần nhiều do âm không chi phối được dương của tạng can, dẫn đến can không tàng được huyết, tâm phải làm việc. Nguyên nhân chủ yếu là do lớn tuổi nhưng phòng thất quá độ làm tổn hao tinh khí dẫn đến mệt nhọc, hoặc do nội thương tình chí căng thẳng, hoặc do ăn uống không điều độ, không được nghỉ ngơi thư thái, đó là những nguyên nhân cộng đồng dẫn đến sinh bệnh.

Triệu chứng chung, bệnh nhân thường choáng váng, đầu trướng đau, hoa mắt, hay sợ ánh sáng, thích yên tĩnh, mắt nhìn không rõ, có khi buồn nôn hoặc nôn ọe, mặt đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền tế hoặc huyền tế sác.

Chứng này trên lâm sàng có nhiều kiêm chứng, tùy theo cơ địa của mỗi người có âm dương khác nhau. Nếu là người lớn tuổi khỏe mạnh, thường do thận tinh hư yếu mà sinh ra chứng can dương thượng cang, sinh ra tai ù, mỏi lưng, hai đùi đau đến gót chân, dễ cường dương và tiết tinh. Khi điều trị phải bình can tiềm dương, tư âm, bổ thận. Đối với người nghiện rượu, thuốc lá, ăn nhiều thức ăn cay nóng, do nhiệt nung nấu hóa hỏa  mà mắc chứng can dương thượng cang, hoặc do can đởm thấp nhiệt, sinh chứng hiếp thống (đau hai mạng sườn), nhất là buổi sáng sau khi ngủ dậy, miệng đắng, hay nôn khan, nước tiểu đỏ, âm nang ẩm ngứa, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác. Khi điều trị cần chú ý: Bình can tiềm dương, thanh tiết thấp nhiệt ở can đởm.

Đối với nam giới là người cao tuổi, từ 64 tuổi trở lên (8x8) xuất hiện chứng can dương thượng cang, thường do tuổi cao thiên quý cạn kiệt, thận khí suy yếu, thận âm, thận dương đều hư, khi điều trị cần chú ý: Bình can tiềm dương, hoặc dục âm tiềm dương, tư bổ cả thận âm và thận dương. Nếu là phụ nữ thì chứng này thường xuất hiện sau khi mãn kinh, thận khí hư dần, hai mạch xung nhâm suy yếu, huyết hải khô cạn mà sinh chứng can dương thượng cang, có các triệu chứng: Do bốc hỏa nên mặt luôn đỏ bừng, miệng khô, chóng mặt, tai ù, phiền táo không yên. Nếu đang lứa tuổi trung niên sau một cuộc phẩu thuật cắt buồng trứng hoặc dạ con làm tổn thương xung nhâm dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, lượng kinh ít, khi có kinh thì đau bụng. Đó là do thủy không hàm được mộc mà sinh ra chứng can dương thượng cang. Trong Đông y, tạng can thường có những đặc điểm độc đáo, khi thận khí hư suy, thận thủy không nuôi dưỡng được can mộc, dẫn đến can thận âm dương mất chức năng điều hòa, khi điều trị phải dục âm tiềm dương đồng thời phải bồi bổ xung nhâm thì mới có kết quả.

TTND.BS cao cấp Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)

Theo Theo KH&ĐS
back to top